علت های پزشکی و روانشناختی تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، یک اختلال هورمونی شایع در زنان است که بر تخمدان ها و در روند تخمک گذاری تاثیر می گذارد. این اختلال می تواند باعث مشکلاتی شود مانند عدم تخمک گذاری، قاعدگی نامنظم، افزایش هورمون های مردانه و ایجاد کیست های کوچک در تخمدان شود و یا حتی اگر این بیماری درمان و کنترل نشود حتی باعث نازایی می شود. حال می خواهیم در خصوص این موضوع بیشتر توضیح دهیم و علت ها و راه های درمان این موضوع را بیشتر بررسی کنیم.

تعریف تنبلی تخمدان

سندروم تخمدان پلی کیستیک یا آن طور که در میان مردم رایج است، «تنبلی تخمدان»، یکی از رایج ترین اختلالات هورمونی در زنان به شمار می رود. این اختلال می تواند تأثیرات گسترده ای بر سلامت جسمی و روانی زنان داشته باشد و در صورت عدم تشخیص یا درمان، زمینه ساز مشکلات بسیارزیادی می شود. آگاهی درباره علائم، عوامل زمینه ساز، روش های تشخیص و درمان این بیماری، نقش مهمی در ارتقاء سلامت زنان دارد.

تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک نوعی اختلال هورمونی است که در آن تخمدان ها به درستی کار نمی کنند. در این شرایط، فرآیند تخمک گذاری به صورت منظم انجام نمی شود و اغلب با تولید بیش از حد هورمون های مردانه (آندروژن ها) همراه است. همچنین ممکن است تخمدان ها حاوی کیست های کوچکی شوند که در سونوگرافی قابل مشاهده هستند، اگرچه وجود کیست برای تشخیص این بیماری الزامی نیست.

علائم تنبلی تخمدان

علائم PCOS یا همان تنبلی تخمدان در هر فرد ممکن است متفاوت باشد، اما برخی ازرایج ترین نشانه ها عبارتنداز :

1. قاعدگی های نامنظم یا قطع کامل قاعدگی

• چرخه های قاعدگی ممکن است طولانی ترازحد معمول یا کمترازحد طبیعی باشند. در برخی موارد، زنان ممکن است ماه ها اصلا دوره قاعدگی نداشته باشند.

 2. افزایش وزن یا دشواری در کاهش وزن

• بسیاری از مبتلایان به PCOS به ویژه در ناحیه شکم، دچار افزایش وزن می شوند که کنترل آن دشوار است.

 3. رویش موهای زائد و پر مویی ناشی از تنبلی تخمدان

• رشد موهای زائد در نواحی مانند صورت، سینه، پشت و شکم از علائم شایع است که ناشی از افزایش هورمون های مردانه است.

 4. ایجاد جوش و پوست چرب

• به علت افزایش هورمون های مردانه، غدد چربی پوست بیش از حد فعال می شوند که می تواند منجر به بروز آکنه شود.

 5. ریزش موی سر به صورت مردانه

• برخی زنان مبتلا دچار نازک شدن موها یا کچلی در نواحی خاصی از سر می شوند.

 6. ناباروری در اثر تنبلی تخمدان

• به دلیل اختلال در تخمک گذاری، بسیاری از زنان با PCOS شدید برای باردار شدن دچار مشکل می شوند.

 7. تغییرات خلقی و افسردگی

• نوسانات هورمونی می تواند بر وضعیت روانی زنان اثر بگذارد و موجب اضطراب یا افسردگی شود.

8. نشانه های مقاومت به انسولین

• مثل احساس خستگی مفرط، گرسنگی شدید، تیره شدن پوست (مثلاً پشت گردن یا زیر بغل).

9. سابقه خانوادگی در تنبلی تخمدان

• اگر در خانواده کسی سابقه تنبلی تخمدان، دیابت یا ناباروری دارد، بهتر است زودتر بررسی شود.

• اگر درهر زمان متوجه این علائم شدید باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید تا زمان را از دست ندهید. تشخیص زود هنگام خیلی کمک می کند که بیماری را کنترل کنید و جلوی عوارض بعدی و جدی تر را بگیرید.

10. افسردگی و اضطراب و استرس بالا 

• اختلالات روانی شایعی هستند که بر خلق وخو، رفتار و عملکرد روزانه فرد تأثیر منفی می گذارند.

11. افزایش آندروژن ها یا همان هورمون های مردانه 

• سطح بالای هورمون های مردانه در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان می تواند باعث آکنه، ریزش مو و رشد موهای زائد شود.

12. خستگی مفرط در اثر تنبلی تخمدان

• اختلالات هورمونی و نوسانات قند خون در تنبلی تخمدان می توانند باعث احساس دائمی خستگی و کاهش انرژی شوند.

13. فشار خون بالا 

• تغییرات هورمونی و افزایش وزن ناشی از تنبلی تخمدان می توانند خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهند.

14. درد لگن 

• وجود کیست های متعدد روی تخمدان ها می تواند باعث احساس درد یا فشار در ناحیه لگن شود.

15. کاهش میل جنس 

•  به هم ریختگی هورمونی و کاهش تعادل تستسترون و استروژن در تنبلی تخمدان می تواند باعث کم شدن میل جنسی شود.

علل و عوامل خطرناک تنبلی تخمدان 

علت دقیق بروز تنبلی تخمدان یا PCOS هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما چندین عامل در ایجاد آن نقش دارند :

 1. تاثیر ژنتیک در تنبلی تخمدان

سابقه خانوادگی یکی از قوی ترین عوامل خطرناک است. اگر مادر یا خواهر فردی به PCOS مبتلا باشد، احتمال ابتلای او نیز افزایش می یابد.

 2. مقاومت به انسولین

بسیاری از زنان مبتلا به PCOS یا تنبلی تخمدان دچار مقاومت به انسولین هستند، به این معنا که بدن آن ها نسبت به عملکرد انسولین واکنش ضعیفی نشان می دهد. این وضعیت منجر به افزایش قند خون و انسولین شده و در نهایت می تواند تولید هورمون های مردانه را افزایش دهد.

 3. تاثیر افزایش هورمون ها مردانه یا آندروژن ها در تنبلی تخمدان

سطوح بالای آندروژن باعث جلوگیری از تخمک گذاری و بروز سایر علائم مانند پرموئی و جوش می شود.

 4. التهاب خفیف مزمن 

در برخی موارد که زنان مبتلا به تنبلی تخمدان هستند دچار سطح بالاتری از التهاب مزمن می شوند که می تواند به افزایش تولید هورمون های مردانه کمک کنند.

روش های تشخیص تنبلی تخمدان

تشخیص تنبلی تخمدان یا PCOS معمولاً بر پایه ترکیبی از علائم بالینی، معاینه فیزیکی، آزمایش های هورمونی و سونوگرافی انجام می شود. سه معیار اصلی برای تشخیص به شرح زیر هستند که باید بدانید :

 • قاعدگی های نامنظم یا عدم تخمک گذاری

 • علائم بالینی یا آزمایشگاهی افزایش آندروژن

 • وجود کیست های متعدد در تخمدان ها (در سونوگرافی)

در صورت وجود حداقل دو مورد از این سه معیار، تشخیص PCOS مطرح می شود و باید مورد بررسی قرار بگیرد.

درمان PCOS یا تنبلی تخمدان 

اگرچه PCOS درمان قطعی ندارد، اما روش های متعددی برای کنترل علائم آن وجود دارد :

• داروهای تنظیم قاعدگی

قرص های ضدبارداری ترکیبی (حاوی استروژن و پروژسترون) می توانند چرخه قاعدگی را منظم کنند و سطوح آندروژن را کاهش دهند.

• داروهای ضد آندروژن

برای کنترل پرموئی و جوش، داروهایی مانند اسپیرونولاکتون ممکن است تجویز شود.

• درمان ناباروری

داروهایی مانند کلومیفن سیترات یا لتروزول برای تحریک تخمک گذاری استفاده می شوند. در موارد شدیدتر،(IVF  لقاح خارج رحمی) ممکن است توصیه شود.

• کنترل انسولین و قند خون

متفورمین، دارویی است که حساسیت بدن به انسولین را افزایش می دهد و در کنترل قند خون و حتی بهبود تخمک گذاری نقش دارد.

درمان های رایج برای تنبلی تخمدان یا  PCOS

اصلاح سبک زندگی 

• کاهش وزن : حتی به مقدار کم می تواند تعادل هورمونی را بهبود دهد و علائم را کمتر کند. در کنار این توضیحات اگر بخواهیم در این راستا دوره های آموزش به شما معرفی کنیم همانطور گفتیم اضافه وزن می تواند یکی از دلایل اصلی تنبلی تخمدان باشد پس پیشنهاد ما برای کمک به شما میتواند دوره بی وزنی باشد تا بتوانید با آموزش این دوره وزن خود را کم کنیم و به بهبود این موضوع کمک کنید.
• تغذیه مناسب : رژیم غذایی کم قند، پر فیبر، سبزیجات فراوان، چربی های سالم (مثل روغن زیتون، آووکادو) و پرهیز از غذاهای فرآوری شده می تواند یکی از مهم ترین قدم ها باشد.
• ورزش منظم : حداقل 30 دقیقه در روز پیاده روی سریع یا فعالیت هوازی بسیار واجب است.

داروهای درمان تنبلی تخمدان در صورت نیاز و تجویز پزشک

• قرص های ضد بارداری خوراکی : برای تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش موهای زائد و جوش می باشد مثل قرص پروژسترون.
• متفورمین : دارویی برای کنترل قند خون که به بهبود مقاومت به انسولین هم کمک می کند مثل گلوکفاژ.
• کلومیفن : در کسانی که می خواهند باردار شوند، برای تحریک تخمک گذاری استفاده می شود مثل قرص لتروزول.
• قرص های جلوگیری آندروژن ها : داروهایی برای کاهش موهای زائد و آکنه در صورت شدت زیاد.

درمان های زیبایی و مراقبتی تنبلی تخمدان

• برای مدیریت علائم ظاهری بهتر است کارهایی مثل لیزر مو های زائد و درمان های پوستی برای آکنه یا جوش انجام دهید.

درمان های طبیعی و مکملی با مشورت پزشک

• بعضی گیاهان دارویی مثل دارچین، ویتامین D، اینوزیتول می توانند کمک کننده باشند. البته که باید دقت کنید که بدون تجویز پزشک مکمل مصرف نکنید.

درمان ناباروری ناشی از تنبلی تخمدان

• اگر خانمی قصد بارداری دارد ولی مشکل تخمک گذاری دارد، داروهای تحریک تخمک گذاری باید استفاده کند و  یا در صورت نیاز به IVF (لقاح آزمایشگاهی) با دستور پزشک متخصص انجام دهد.

نکته خیلی مهم :
تنبلی تخمدان درمان کامل و قطعی ندارد، ولی با روش های درست، می شود علائم را کنترل کرد و زندگی طبیعی داشت.
مراقبت مداوم و پیگیری منظم خیلی مهم است.

نقش تغذیه و سبک زندگی در کنترل تنبلی تخمدان

تغییر سبک زندگی و غذایی یکی از مؤثرترین روش ها در کنترل تنبلی تخمدان یا PCOS است، به ویژه در زنانی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند حال می خواهیم بیشتر در این خصوص توضیح دهیم.

1. تاثیر رژیم غذایی سالم در تنبلی تخمدان

• رژیم غذایی کم کربوهیدرات، سرشار از فیبر و پروتئین های سالم می تواند در کنترل قند خون، کاهش وزن و کاهش علائم PCOS موثر باشد. در این رژیم بهتر است که از غذا های که باعث التهاب در بدن می شود خودداری کنید به دلیل اینکه سندروم تخمدان پلی کیستیک یا همان تنبلی تخمدان یک بیماری التهابی محسوب می شود پس بهتر است که از خوردن مواد غذایی که باعث التهاب در بدن می شود جلوگیری کنید.
• تنظیم وعده های غذایی مثل صبحانه، ناهار، شام و میزان حجم غذا بسیار مسئله مهمی است و بهتر است در این راستا تلاش کنید تا بتوانید هم از لحاظ رژیمی وزن خود را کنترل کنید و هم با تنظیم وعده های غذایی بتوانید مبحث تنبلی تخمدان را کنترل کنید. 

2. ورزش منظم

• فعالیت بدنی منظم می تواند حساسیت به انسولین را افزایش دهد، باعث کاهش وزن شود و تخمک گذاری را بهبود بخشد.

3. ارتباط کاهش استرس و تنبلی تخمدان

استرس مزمن می تواند سطح هورمون ها را مختل کند. مدیتیشن، یوگا و خواب کافی نقش مهمی در مدیریت استرس دارند و می تواند در بهبود و کیفیت تخمک گذاری بسیار اهمیت داشته باشد.

عوارض احتمالی بلندمدت تنبلی تخمدان 

در صورت عدم درمان یا کنترل، PCOS می تواند منجر به مشکلات جدی تری شود، پس اگر تنبلی تخمدان (PCOS) دیر تشخیص داده شود یا درمان نشود، ممکن است خطرات و عوارض زیر را  ایجاد کند.

• ناباروری یا مشکل در بارداری
  چون تخمک  گذاری منظم مختل می شود، ممکن است بارداری سخت تر شود یا نیاز به درمان های کمک باروری پیدا شود.
• دیابت نوع 2
  تنبلی تخمدان باعث مقاومت به انسولین می شود و در طول زمان می تواند به دیابت نوع دوم منجر شود.
• چاقی و اضافه وزن
  تغییرات هورمونی باعث چاقی، مخصوصاً در ناحیه شکم می شود، که خودش مشکلات دیگری ایجاد می کند.
• بیماری های قلبی و عروقی
  به خاطر دیابت، چربی خون بالا، فشار خون بالا و چاقی، احتمال بیماری های قلبی در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان بیشتر می شود.
• سرطان رحم (آندومتر)
  اختلال در چرخه های قاعدگی و ضخیم شدن لایه داخلی رحم در طولانی مدت می تواند خطر سرطان رحم را افزایش دهد.
• اختلالات روانی
  افسردگی، اضطراب، و مشکلات روحی به علت تغییرات ظاهری مثل جوش، ریزش مو، موهای زائد شایع است.
• تنگی نفس در خواب
  وقفه تنفسی در خواب، که به خاطر چاقی و اختلالات هورمونی بیشتر دیده می شود.

آزمایش های مربوطه برای تشخیص تنبلی تخمدان یا  PCOS

آزمایش خون هورمونی برای تنبلی تخمدان

بررسی هورمون های مختلف برای تشخیص اختلالات هورمونی شامل :

• هورمون های جنسی :
  • بررسی هورمون مردانه تستسترون که در PCOS ممکن است بالا باشد.

• LH  و FSH بررسی نسبت این دو هورمون مهم است، در واقع این دو هورمون همان هورمون های محرک فولیکول و هورمون لوتئینه کننده است که در مورد تنظیم قاعدگی هستند.

• بررسی استروژن و پروژسترون
  • هورمون های تیروئید :
    بررسی هورمون های تیروئید واجب است به دلیل اینکه می تواند علائم مشابه با علائم تنبلی تخمدان داشته باشد.
  • پرولاکتین :
    بررسی آزمایش پرولاکتین یا همان ترشح زیاد که باعث اختلال قاعدگی شده است.

آزمایش قند خون و انسولین

• قند خون ناشتا و آزمایش تحمل گلوکزبرای بررسی دیابت پنهان یا مقاومت به انسوین باید بررسی شود.

آزمایش چربی خون

• کلسترول، تری گلیسرید، HDL  و LDL  برای ارزیابی خطر بیماری های قلبی مهم است.

سونوگرافی واژینال یا شکمی

• باید بررسی تخمدان ها برای دیدن فولیکول های کوچک متعدد (تخمدان پلی کیستیک) انجام شود. البته این نکته را باید در نظر بگیریم که قطعا دیدن کیست ها به تنهایی برای تشخیص کافی نیست، بلکه باید علائم بالینی هم در نظر گرفته شود.

بررسی علائم بالینی و شرح حال

• پزشک سوالاتی درباره قاعدگی، تغییرات وزن، موهای زائد، آکنه و سابقه خانوادگی می پرسد.

زمانی که تمامی این آزمایش ها بررسی شود پزشک با کنار هم گذاشتن نتیجه آزمایش ها و شرح حال بیمار وعلائم ظاهری می تواند تشخیص قطعی بدهد.

نتیجه گیری

تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک یکی از مهم ترین اختلالات هورمونی در زنان است که می تواند مشکلات بسیار زیادی را ایجاد کند. تنبلی تخمدان یا PCOS یک بیماری التهابی است که خوشبختانه با تشخیص به موقع، بسیاری از علائم این بیماری را می شود  کنترل کرد. پس زنان باید نسبت به علائم بدن خود آگاه باشند و در صورت مشاهده هرگونه از نشانه هایی که در این مقاله گفته شده، سریعا به پزشک متخصص مربوطه مراجعه کنند. توجه به سلامت هورمونی نه تنها کیفیت زندگی را افزایش می دهد، بلکه از بروز عوارض بلند مدت پیشگیری  می کند. این مسئله بسیارحائز اهمیت می باشد چرا که اگر دیر به این موضوع رسیدگی شود باعث بیماری های خطرناک تری می شود.پس حتما علائم و راهکار های درمان را بشناسید تا بتوانید با کنترل این بیماری از سلامت خود محافظت کنید.