موفقیت هر سازمانی به نیروی انسانی آن سازمان کاملا وابسته است و اعتماد به نفس و عزت نفس کارکنان سازمان یکی از بخش های مهم رسیدن به موفقیت است. عزت نفس و اعتماد به نفس سازمانی به معنای تصور و باورهای کارکنان آن سازمان به توانایی ها، ارزش ها و قابلیت های خود به عنوان عضوی از سازمان، برای انجام وظایف و مسئولیت ها به درست ترین و بهترین شکل ممکن است. برخورداری از این ویژگی ها در بین کارمندان یک سازمان تاثیر بسیار مهمی بر عملکرد شغلی، روابط با همکاران و پیشرفت حرفه ای آن ها دارد. بررسی های انجام شده نشان می دهد که رابطه ی معنا داری بین عزت نفس و اعتماد به نفس سازمانی با تعهد و بالندگی سازمانی وجود دارد و علاوه بر درک ابعاد جسمانی و اجتماعی، درک بعد روانی افراد در سازمان امری مهم به شمار می آید. در این مقاله ابتدا درباره ی معنی و مفهوم اعتماد به نفس و عزت نفس صبت می کنیم و سپس به بررسی نقش این ویژگی در افراد یک سازمان خواهیم پرداخت.
مفهوم عزت نفس چیست ؟
عزت نفس از مهم ترین جنبه های شخصیت و تعیین کننده ی ویژگی های رفتاری هر فرد است. عزت نفس یا حرمت نفس بازتابی از میزان تایید، پذیرش و ارزشمندی است که هر شخص نسبت به خود یا خویشتن احساس می کند و نشان می دهد که تا چه اندازه یک فرد خود را توانا، ارزنده و پر اهمیت می داند و سبب داشتن زندگی شکوفا می شود. در واقع وجود باور و احساس ارزشمند بودن درونی درباره ی توانایی های خود موجب می شود که علاوه بر احساس رضایت، انگیزه بیشتری برای رسیدن به اهداف و موفقیت داشته باشیم. تحقیقات نشان می دهد که عزت نفس با سلامت روان رابطه ی مستقیمی دارد و افرادی که دارای عزت نفس کاذب و یا عزت نفس پایین هستند، باور های ذهنی نادرستی در رابطه با خود دارند و بیشتر وقتشان را صرف این می کنند که دیگران در موردشان چه فکری دارند.
مفهوم اعتماد به نفس چیست ؟
در حالت کلی تصویر ذهنی مثبتی که هر شخص نسبت به توانایی انجام کار و داشتن مهارت لازم برای انجام آن را دارد، اعتماد به نفس می گویند. در واقع داشتن اعتماد به نفس یعنی باور یک فرد به خودش، قدرت و توانایی هایش و این که خود را می پذیرد و به خود اعتماد دارد و از پذیرش و انجام کارها و مسئولیت ها هیچ ترس و هراسی ندارد. افرادی که از اعتماد به نفس مناسبی برخوردار هستند، نقاط قوت و ضعف خود را به خوبی می شناسند و دیدگاه مثبتی نسبت به خود دارند و انتظارات و اهدافشان واقع بینانه است. اعتماد به نفس با نوعی الگوی پیوسته رشد می کند به این ترتیب که تجارب موفق منجر به اعتماد به نفس و اعتماد به نفس منجر به تجارب موفق تر می شود. اعتماد به نفس در واقع یکی از عناصر سازنده ی عزت نفس است. بنابراین می توان گفت داشتن عزت نفس و اعتماد به نفس مکمل یکدیگر هستند.
راهکار های افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در محیط کار توسط کارمندان
برای ایجاد موفقیت و رضایت شغلی در محیط کار، داشتن صلاحیت و شایستگی برای افراد بسیار مهم و ضروری است که بدون اعتماد به نفس و عزت نفس محقق نمی شود. در ادامه به بررسی راهکار های افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در محیط کار می پردازیم.
- بررسی و ارزیابی مهارت های خود
- عدم مقایسه ی خود با دیگران و رقابت سالم داشتن
- غلبه بر ترس ها
- دوست داشتن و احترام به خود
- عملی کردن خواسته ها و آرزو های خود
- پذیرش چالش های جدید و خارج شدن از محیط امن خود
- ایجاد و خلق محیط مناسب
- پذیرفتن شکست ها به عنوان فرصت و تجربه
- تاثیر گذار بودن
- کنترل افکار و احساسات منفی
بررسی و ارزیابی مهارت های خود :
یکی از راه های افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس کارمندان در محیط های کاری، افزایش و توسعه مهارت های لازم در زمینه ی شغلی خود است. آن ها باید ابتدا توانایی ها و مهارت های خود را بشناسند و آن ها را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند و تلاش خود را در جهت افزایش و کسب مهارت های لازم در حرفه و شغل خود انجام دهند.
عدم مقایسه خود با دیگران و رقابت سالم داشتن :
هر فردی بنا بر نوع توانایی و شایستگی هایش در محیط های کاری مختلف می تواند تاثیر گذار و مفید واقع شود. برای افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در محیط کاری نباید خود را با دیگران مقایسه کرد و به این باور رسید که هر فردی شایستگی های فروانی دارد و باید آن ها را شناسایی کرد و به این توانایی ها اعتماد داشت و در جهت پیشرفت و موفقیت خود گام برداشت و با دیگران رقابت سالمی داشت.
غلبه بر ترس ها :
اجازه دادن به ترس ها برای اینکه افراد را از انجام کاری که می خواهند، باز دارد کار راحتی است. اما برای موفقیت و افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس لازم است که هر فردی به توانایی های خود شناخت داشته باشد و به آن ها اعتماد کند تا بتواند با ترس های خود روبه رو شود و بر این ترس ها غلبه کند.
دوست داشتن و احترام به خود :
هر فرد برای افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در محیط کاری خود، باید روی کاری که در آن بهترین است تمرکز کند و نقاط ضعف و قوت خود را بشناسد و بابت به دست آوردن موفقیت ها و دستاورد های هر چند کوتاه لذت ببرد و به خود افتخار کند.
عملی کردن خواسته ها و آرزو های خود و تعیین اهداف قابل دستیابی :
یکی از راه های افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در محیط کاری عملی کردن خواسته ها و آرزو های خود است. افراد برای رسیدن به موفقیت و پیشرفت شغلی باید درک و چشم انداز بهتر و مناسب تری از آن در آینده داشته باشند و برای خود اهداف معین و قابل دستیابی داشته باشند و برای آنچه که آرزو دارند، به آن برسند تلاش کنند و هیچ چیزی را مانع خود برای رسیدن به اهداف شان نبینند.
پذیرش چالش های جدید و خارج شدن از محیط امن خود :
از جمله راه های افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در محیط کاری، پذیرش مسئولیت ها و نقش های جدید است. افراد باید براساس توانایی ها، مهارت ها و علایق خود مسئولیت های جدید را پذیرا باشند و خود را به چالش بکشند. در واقع برای پیشرفت در محیط کاری باید از منطقه امن خود خارج شد و برای خود اهداف واقع بینانه تعیین کرد و چالش های جدید را امتحان کرد. با این روش می توان اعتماد به نفس خود را در محیط کاری افزایش داد و به دیگران نشان داد که مایل هستید که گام های بزرگتری در حیطه ی کاری خود بردارید.
ایجاد و خلق محیط مناسب :
برای افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در محیط کاری افراد می بایست با افرادی که از نظر روحیات متناسب با خود هستند ارتباط برقرار کنند. در محیط کاری که شایستگی فرد به خوبی دیده نمی شود، ارتباط با افرادی که از نظر روحیات مشابه فرد هستند سبب می شود که ویژگی ها، مهارت ها و صلاحیت های فرد بهتر نمایان شود و دیگران نیز به سمت آن ها جذب شوند.
پذیرفتن شکست ها به عنوان فرصت و تجربه :
شکست خوردن در هر کاری ناراحت کننده و سخت است، اما در عین حال بخش طبیعی از مسیر موفقیت است. همه ی افراد موفق جهان در مسیر رسیدن به اهداف و موفقیت های خود بارها شکست را تجربه کرده اند. برای افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس، کافی است که از تجربه های گذشته ی خود درس گرفت و برای رسیدن به موفقیت دوباره تلاش کرد و در این مسیر نا امید نشد.
تاثیر گذار بودن :
برای افزایش اعتماد به نفس در محیط کاری باید شخص تاثیر گذاری بود و برای خلق یک شخصیت تاثیر گذار لازم است که در جلسات و قرارهای کاری سر وقت حاضر شد، آراسته، خوش پوش و منظم بود و همچنین حد و مرز خود را با دیگران حفظ کرد.
کنترل افکار و احساسات منفی :
یکی از راهکار های موثر در افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در محیط کار، شناخت افکار منفی و دوری کردن از آن ها است. با جایگزین کردن افکار مثبت با افکار منفی، منتقد درونی خود را به چالش بکشید و به خود یاد آوری کنید که شما و کاری که انجام می دهید ارزشمند و مفید است.
راهکار های موثر در جهت افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس توسط مدیران
افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس در کارمندان از سوی مدیران یکی از مهم ترین عوامل موفقیت آن ها محسوب می شود. کارمندانی که از اعتماد به نفس بالا برخوردار هستند، احساس بهتری نسبت به خود دارند و قدرت تمرکز و تعامل بیشتری خواهند داشت و عملکردشان در محیط کار افزایش پیدا می کند. این افراد روابط فردی و کاری موفق تری دارند و در محیط کار پویاتر هستند. در ادامه به بررسی راهکار های موثر در افزایش اعتماد به نفس کارمندان از سوی مدیران می پردازیم :
- فراهم کردن فرصت های آموزشی و یاد دادن مهارت های لازم و جدید به کارمندان
- تحسین، تشویق و بازخورد های موثر مدیریتی و تاکید بر دستاورد های شغلی کارمندان
- تامین شرایط و محیط کاری مناسب، آرام و به دور از استرس
- فراهم کردن امکانات و ابزار های مورد نیاز کارمندان
- حمایت از کارمندان در جهت شناسایی و دنبال کردن اهداف فردی و حرفه ایی
- اعتماد نسبت به توانایی کارمندان و واگذاری مسئولیت ها و فرصت های بیشتر شغلی به آنان
- مدیریت، رهبری اثر بخش و الگوی مناسب بودن برای کارمندان
- داشتن ارتباط قوی و کافی با کارمندان و کمک به سلامت روانی آنان
- حمایت و هدایت کارمندان در شکست ها و ناکامی ها
- ایجاد امنیت شغلی برای کارمندان
- تایید، توجه و تقدیر از کارمندان در جهت شکوفایی عزت نفس و اعتماد به نفس کارمندان
- اداره ی شرکت یا سازمان بر اساس شایسته سالاری و در نظر گرفتن اضافه حقوق و مزایا برای افراد شایسته
اهمیت داشتن عزت نفس در محیط کاری
عزت نفس در محیط کار یکی از عوامل مهم رشد و شکوفایی هر سازمان و نبود آن سبب، شکست یک محیط کار است. عزت نفس سازمانی تصوری است که افراد از ارزش خود به عنوان عضو سازمان دارند. افرادی که دارای عزت نفس سازمانی بالایی هستند، نوعا خود را مهم و ارزشمند می دانند، که می توانند در سازمان خود موثر واقع شوند و افرادی که به ارزش و اهمیت خود در محیط کاری تردید دارند، دچار عزت نفس پایین هستند که این ویژگی مانع خلاقیت و عملکرد مطلوب و مناسب در آن ها می شود و می تواند به آینده ی شغلی آن ها آسیب بزند. این موضوع آنقدر مهم درنظر گرفته شده است که به عنوان یکی از معیار های اصلی برای کیفیت زندگی و کار مورد توجه قرار گرفته است و تمام سازمان هایی که به دنبال ارتقای کیفیت کار و رفاه کارمندان خود بوده اند، عزت نفس و افزایش آن را به عنوان یک عامل و موضوع مهم در سازمان ها مورد بررسی قرار می دهند.
فواید و مزایای برخورداری از عزت نفس و اعتماد به نفس در محیط کار
اعتماد به نفس یکی از عناصر سازنده ی عزت نفس است. بنابراین می توان گفت که این دو مکمل یکدیگر هستند. برخورداری از عزت نفس و اعتماد به نفس در محیط کاری نه تنها بر عملکرد فردی آن ها در محیط کار تاثیرگذار است، بلکه بر بهبود کیفیت روابط حرفه ای و موفقیت های شغلی نیز اثرگذار است. از جمله فواید و مزایای اعتماد به نفس و عزت نفس در محیط کار عبارتند از :
- بهبود تعامل و مشارکت در محل کار
- برقراری ارتباط موثر و ایجاد روابط مثبت
- کنترل و مدیریت استرس و فشار کاری
- تلاش برای بهبود عملکرد شغلی
- پذیرش مسئولیت و چالش های جدید
- خود آگاهی و شناسایی نقاط قوت و ضعف خود
- داشتن خود کنترلی و خود هدایتگری در مورد مسائل مختلف کاری
- پذیرش انتقادات سازنده در جهت بهبود عملکرد کاری
- اتخاذ تصمیمات صحیح و قاطع براساس تحلیل دقیق از مسائل
- ایجاد تعادل بین کار و زندگی شخصی
- تجربه و درس گرفتن از شکست ها به عنوان فرصتی برای رشد
- توسعه و ارتقاء فردی
- تقویت روحیه ی تیمی و ایجاد روابط حرفه ای سالم
- توانایی حل مسائل پیچیده در شرایط بحرانی
- افزایش انگیزه و تعهد شغلی
- کاهش میزان خطا و اشتباه در فعالیت ها و وظایف کاری
بیشتر بخوانید : نحوه ارتباط مؤثر با همکار و مدیر در محیط کار
کلام پایانی
عزت نفس و اعتماد به نفس، دارای ابعاد متفاوتی است که عزت نفس و اعتماد به نفس سازمانی یکی از بزرگترین ابعاد درونی متفاوت در میان کارکنان یک سازمان می باشد. محیط کار به عنوان مکانی که شما میزان زیادی از زمان خود را در آن می گذرانید و موفقیت و آینده ی خود را از طریق آن می سازید، از اهمیت بالایی برخوردار است. داشتن اعتماد به نفس و عزت نفس در محیط کار امری بسیار حائز اهمیت است که می تواند بر بعد روانی کارکنان اثر بگذارد و منجر به بهبود کارایی و کیفیت عملکرد افراد در محیط کار شود.