اختلال خود زشت پنداری، یک بیماری روانی است که فرد از اندام خود هیچ رضایتی ندارد و مدام به نقایص خود توجه و فکر می کند. انقدر این موضوع برای فرد اهمیت پیدا می کند که دچار حالت های اضطرابی و استرس می شود و آرامش خود را از دست می دهد. ادامه یافتن این اختلال هم به خود فرد صدمه می زند هم اطرافیان او را آزار می دهد؛ بنابراین شناخت و به کار گیری راه های درمان این بیماری روانی خیلی می تواند برای فرد مبتلا به اختلال بادی دیسمورفیک، کمک کننده باشد.
اختلال خود زشت پنداری یا بادی دیسمورفیک چیست ؟
تا به حال افرادی را دیده اید با وجود زیبایی بی حدو اندازه چهره و اندام، اما خود را فردی معمولی یا حتی زشت می دانند ؟ یا اینکه مدام دنبال عیب و ایراد در ظاهر و اندام خود هستند ؟ این افراد به شدت به آینه اعتیاد دارند و مدام خود را نگاه می کنند تا اشکال یا نقصی از چهره و ظاهر خود پیدا کنند و بعد نشخوار فکری داشته باشند که چرا من این عیب را دارم و انقدر زشت هستم.
علائم اختلال خود زشت پنداری :
- فرد همواره خود را در ترازو مقایسه با ظاهر دیگران قرار می دهد.
- افراد مبتلا، همیشه با خود آینه دارند و مدام خود را نگاه می کنند.
- ذره بین نگاه خود را روی دیدن ضعف ها و کمبود های ظاهری اندام شان تنظیم می کنند.
- اعتیاد بسیار شدیدی به عمل های جراحی زیبایی دارند.
- یکسره فکر می کنند که اندام زشتی دارند و این نقایص ظاهری آن ها خیلی به چشم دیگران می آید.
- به دنبال لوازم آرایش ها و لباس های خاص هستند که در کمال زیبایی بدرخشند.
- اگر ظاهرشان از طرف دیگران مورد تحسین و تمجید قرار بگیرد؛ به شدت خوشحال می شوند.
- در جمع دوستان یا خانواده و حتی اجتماع، به دیگران خیلی توجه می کنند که چه اندام و پوششی دارند.
- تا وقتی که عالی ترین ظاهر را نداشته باشند؛ در اجتماعی حضور پیدا نمی کنند.
- مدام دنبال ماسک ها و دارو های ترمیم کننده پوست و ظاهر هستند.
دلایل بروز خود زشت پنداری در فرد :
- سرزنش ها و تحقیر هایی که در دوران کودکی، فرد به خاطر اندامش، تحمل کرده است.
- اطرافیان فرد هم، مبتلا به اختلال بوده اند.
- فشار خانواده بر فرزندان خود که همیشه در عالی ترین ظاهر و چهره باشند.
- ویژگی عالی طلبی بیش از حد در فرد
- کمبود عزت نفس و اعتماد به نفس در فرد
- مورد تمسخر قرار گرفتن توسط گروه همسالان
پیامد های ابتلا به اختلال بادی دیسمورفیک :
سندرم خود زشت پنداری، یک بیماری روانی است که فرد مرتب به خود توجه می کند، اما توجهی منفی و مخرب ! همواره به خود بدون اینکه متوجه باشد؛ در حال آسیب زدن است و روح و روان خود را آلوده می کند. این اختلال روانی عواقب و پیامد هایی دارد که می تواند زندگی فرد را مختل کرده و همه اطرافیان را از اطراف او پراکند کند.
دوری از مردم و اجتماع :
چون فرد دارای اختلال خود زشت پنداری، می ترسد که از نظر دیگران زشت و بدفُرم به نظر بیاید؛ اغلب ترجیح می دهد که برای دوری از این حس بد، در جمع دوستان و آشنایان و کلاً در سطح جامعه حضور پیدا نکند. همین مورد باعث می شود که نتواند با مردم ارتباط بگیرد و حتی در جایی مشغول به کار شود و فرد موثری در جامعه خود باشد.
شکست در روابط عاطفی در اثر اختلال خود زشت پنداری :
فرض کنید شخصی، پارتنری داشته باشد که دچار اختلال بادی دیسمورفیک باشد. اگر مدام به پارتنر خود راجع به قیافه و اندامش تایید و لایک نشان ندهد؛ باید دعوا های همیشگی را به جان بخرد پس مجبور می شود هم ایراداتی که به خود وارد می کند را تحمل کند و هم مرتباً ظاهرش را تحسین کند و این یک رابطه فرسایشی می شود که طرف مقابل ترجیح می دهد، کات کند.
پیدا کردن ویژگی های خلقی غیر اخلاقی :
فرد مبتلا به این سندرم چون مدام در حال مقایسه با دیگران است و اگر کسی را بهتر از خود ببیند، حال بدی پیدا می کند؛ کم کم به فردی حسود، قضاوتگر و بدخواه دیگران تبدیل می شود. این حالت برای او دردناک است چون دایره افراد صمیمی دور او کوچک شده و همه او را به مرور ترک می کنند و تنها می ماند.
آسیب های جسمی ناشی از خود زشت پنداری :
فرد مبتلا به خود زشت پنداری، چون مرتباً دنبال راه کار هایی برای جوان و زیبا ماندن است؛ مواد زیادی روی پوست و بدن خود امتحان می کند که ممکن است دچار عارضه های پوستی شود. از طرفی عمل های جراحی غیرضروری که برای خوشگل تر شدن انجام می دهد؛ به سایر اندام های سالم او آسیب می زند و سلامتی اش را به خطر می اندازد.
ابتلا به سایر بیماری های روانی :
افراد دارای اختلال بادی دیسفورمیک، در اغلب موارد ممکن است به بیماری های روانی دیگری مثل وسواس فکری های، افسردگی نیز مبتلا شوند. در مواردی فرد انقدر از خود عیب یابی می کند و به نتیجه ای نمی رسد و به نوعی در این مسیر سرکوب می شود که در نهایت بالاترین ضربه را به روح خود می زند و درگیر بیماری استرس یا اختلالات وسواس های فکری می شود.
بیشتر بدانید و آگاه باشید : اختلال وسواس فکری عملی (OCD) چیست؟ علائم و راه های درمان آن
تصمیم به خودکشی در اثر اختلال خود زشت پنداری :
وقتی که فرد نتواند جلوی افکار وسواس گونه خود در رابطه با ظاهر و اندامش را بگیرد و تحت فشار شدید روانی باشد؛ خود را در هاله از پوچی و به درد نخور بودن، می بیند و ترجیح می دهد به زندگی خود پایان دهد.
ناتوان بودن در دیدن خوبی های دیگران :
افراد مبتلا به خود زشت پنداری، چون مرتب از خود عیب جویی می کنند، کم کم تمرکزشان روی بدی ها و کاستی ها متمرکز می شود و نمی توانند ویژگی های خوب دیگران را ببینند و مدام در این فکرند که در محیطی پر از نقص و بدی به همراه آدم هایی که به او دید خوبی ندارند؛ زندگی می کنند.
گرایش به مواد مخدر :
گاهی اوقات برای خوش اندام شدن یا لاغری در مدت زمان کوتاه، به موارد مخدر مثل شیشه و قرص های لاغری بدون مجوز روی می آورند که بعداً خلاصی از آن ها برای فرد سخت خواهد بود.
نداشتن جایگاه اجتماعی مناسب :
فردی که خود را زشت می داند، قطعاً دچار کمبود عزت نفس و اعتماد به نفس است. پس نمی تواند نه خود را توسعه رفتاری و خلقی دهد و نه در جامعه جایگاه مثبتی داشته باشد و چون در ارتباط گیری با آدم ها دچار مشکل است؛ نمی تواند یک همسر یا مادر خوب باشد یا حتی کارمند خوب. بنابراین نمی تواند یک جایگاه اجتماعی مورد قبول در خانواده و جامعه خود داشته باشد.
استرس و اضطراب های دائمی در اثر خود زشت پنداری :
چون فرد بیمار، مدام نگران زشت به نظر رسیدن خود است؛ استرس و نگرانی جزو حس هایی هستند که فرد همواره تجربه می کند. نگاه های مردم برایشان خیلی مهم است و از بس که مراقب این نگاه ها و پیش داوری های آن ها نسبت به خودشان هستند؛ دچار اضطراب می شوند.
لذت نبردن از لحظات زندگی :
آن ها چون لحظه لحظه خود را به اشکال و ایراد گیری از خود سپری می کنند؛ هم در لحظه حال بودن را از دست می دهند و هم نمی توانند طعم شیرین زندگی کردن را بچشند و به نوعی فقط زنده مانی را تجربه می کنند و می بینید که چندین سال از زندگی شان می گذرد و هیچ خاطره قشنگی ندارند که بازگو کنند.
راه های درمان اختلال خود زشت پنداری :
همان طور که گفته شد اختلال بادی دیسمورفیک، پیامد های چندان خوبی برای فرد بیمار ندارد و آرامش و لذت از زندگی را از او سلب می کند. برای اینکه بتوان از شر این حالت روانی در درون خود، رهایی پیدا کنید؛ لازم است که راه کار های درمانی این اختلال را بررسی کرده و به کار بگیرید.
- شرکت در دوره های آموزشی شناخت و آگاهی از خود
- مراجعه به پزشکان مربوطه مثل روانپزشک
- بابت نعمت سلامتی، جسم و ظاهر زیبای تان شکر گزاری کنید.
- دوری از افرادی که ظاهر و اندام فرد را مسخره می کنند.
- نوشتن روزانه ویژگی های خوب ظاهر و اندام و چهره خود
- بازگو کردن زیبایی های خود در آینه در جلو چشمان تان
- گرفتن عکس های سلفی از خود بدون آرایش یا لباص خاص و دیدن زیبایی های خود
- آشتی و صلح با کودک درون خود
- گفتگو های مثبت با خود در هنگام بروز فکر های منفی
- شرکت در دوره های آموزشی افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس
- داشتن برنامه روزانه برای انجام کار ها در طول روز
- رفتن به مهمانی ها و جمع های سالم و شروع به ارتباط گیری با دیگران
- داشتن تغذیه سالم و اهمیت دادن به سلامت جسمانی خود
- گرفتن هدیه و تشویق کردن خود برای موفقیت های کوچک در انجام کارها
- خود را دوست داشته باشید. دستان خود را ببوسید. خود را بغل کنید. برای خودتان گل بخرید.
- در برابر آینه برقصید و زیبایی جسم و چهره خندان خود را مشاهده کنید.
- خوبی ها و زیبایی های دیگران را ببینید و به آن ها بگویید.
- به جای انجام عمل های جراحی غیر ضروری زیبایی، ورزش کنید.
در واقع عزیزانی که مبتلا به این اختلال هستند، باید افکارشان را کنترل کنند و مدیریت ذهن شان را به دست بگیرند و اگر باور غلطی نسبت به اندام خود دارند؛ سریعاً تغییر دهند. تا زمانی که به درون خود نروند و از ریشه این افکار و باور ها را از بین نبرند، نمی توانند تغییر کنند و دنیای بیرون خود را تغییر بدهند و به آرامش برسند.
مادر سفید برفی را در کارتن های بچه گی مان به خاطر دارید ؟ همیشه خود را آراسته می کرد و جلو آینه قرار می گرفت و از آینه می پرسید که چه کسی زیباتر است و مادامی که آینه او را انتخاب می کرد، خوشحال بود و وقتی که اولین بار, آینه نام سفید برفی را برد؛ بُت زیبایی مادر بدجنس در هم فرو ریخت و به شدت عصبانی شد. مادر سفید برفی، به نوعی حکایت افراد مبتلا به اختلال خود زشت پندار است. مرتباً می خواهند که خودشان بی نقص ترین فرد باشند.
والدین عزیز، اختلال خود زشت پنداری را باید کاملاً جدی بگیرند و با فرزندان خود رفتاری نداشته باشند که علائم این سندرم در حین رابطه با فرزندان شان در آن ها ایجاد شود. وقتی والدین رابطه سالم و سراسر اعتماد دهی و عشق در بین خودشان داشته باشند؛ فرزند شان هم می تواند بهترین عشق ورزی را به خود داشته باشد و عزت نفسش را بالا ببرد.
اگر هم مادر و پدر نشانه هایی از اختلال بادی دیسمورفیک را در فرزندان خود مشاهده کردند؛ با استفاده از راه کار های ارائه شده، درصدد درمان این اختلال در فرزندان خود تلاش کنند. وقتی ریشه یک مشکل روانی را از همان سنین کودکی در فرزندان خود پیدا کنید و سعی کنید آن را ریشه کن کنید؛ در دوران نوجوانی که زمان ظهور خلقیات آن هاست، با مشکلات جدی و جبران ناپذیر روبه رو نخواهید شد.
رهنمود آخر :
وقتی که انسان به طور مداوم فکر کند که ظاهر، چهره و اندام زشت و غیر قابل قبولی دارد؛ حقیقتاً احساس بدی را تجربه می کند. این که تمام طول روز خود نگران این هستند که آیا خوب به نظر می رسند یا خیر و اینکه چه نقص ها و کمبودی دارند؛ اصطلاحاً خواب و خوراک را از آن ها می گیرد و نه تنها نمی توانند آرامش داشته باشند و از زندگی خود لذت ببرند، بلکه نمی توانند حرفه مناسب خود، رابطه عاطفی دلخواه خود را داشته باشند. برای خلاصی از این اختلال آزار دهنده روانی، باید تلاش کرد و ماهیت باارزش وجودی خود را به عنوان اشرف مخلوقات دانست.
همراهان عزیزم اگر با اختلال خود زشت پنداری روبه رو هستید و با چالش های آن آشنایی دارید یا اینکه توانسته اید این اختلال را در خود درمان کنید؛ خوشحال می شویم که تجارب با ارزش خود را با ما به اشتراک بگذارید. قطعاً مسیر آگاهی، مسیری پر از آرامش و نورانی است.