کندی روانی حرکتی یا کندی سایکوموتور در بسیاری از اختلالات روانشناختی به خصوص اختلال افسردگی و یا بیماری های پزشکی دیده می شود و به عنوان یکی از علائم مهم افسردگی اساسی شناخته می شود. این اختلال به کند شدن فرایند ها و کارکردهای خاص مغز که به تکان خوردن اعضای مختلف مرتبط می شود تاثیر می گذارد و سبب کندی در رفتار و فکر کردن نیز می شود. این اختلال می تواند با شدت های مختلف بروز پیدا کند و حتی افراد سالم نیز ممکن است گاهی آن را تجربه کنند. تظاهرات فیزیکی اختلال روانی حرکتی از نظر شکل، دامنه و شدت آن متفاوت است و به شرایط فرد و علت ایجاد آن بستگی دارد.
تشخیص اختلال کندی روانی حرکتی
کندی روانی و حرکتی نشانه ای از ابتلای فرد به بیماری است و خود اختلال، یک بیماری محسوب نمی شود بلکه علامتی است که در بیماران افسرده ی شدید، بیشتر مشاهده می شود. با این حال، ایجاد کندی روانی حرکتی همیشه نشان دهنده ی یک دوره از ابتلا به افسردگی نبوده بلکه شرایط و بیماری های دیگر، شرایط پزشکی و عوارض جانبی دارو ها، نیز می توانند باعث کندی فعالیت ها در بدن و ذهن شوند. کندی روانی حرکتی در کودکان نیز مشاهده شده است و تنها مختص بزرگسالان نیست و این اختلال در کودکان نیز باید جدی گرفته شود. تشخیص کندی روانی حرکتی کار دشواری نیست و اطرافیان فرد و پزشک قادر به تشخیص بیش از حد کند بودن فعالیت های افراد مبتلا به این اختلال می شوند. برای شناسایی و تشخیص شدت و دلایل کندی روانی حرکتی، متخصصان موارد زیر را بررسی می کنند :
- حرکات بدن مانند ایستادن یا نشستن فرد
- حرکات چشم مانند دنبال کردن حرکت یک وسیله یا شی با چشم
- حرکات صورت مانند بروز احساس شادی یا غم در حالات چهره و صورت فرد
- تست خود لمسی مانند لمس کردن اندام های بدن با چشمان بسته یا باز
- الگوهای تکلم مانند نحوه ی بیان و تلفظ کلمات و جملات
دلایل و عوامل کندی روانی حرکتی
کندی روانی حرکتی به ارتباط بین فرآیندهای روانی و حرکتی اشاره دارد که دلیل و منشا آن فرآیندهای روانی و هیجانی است و اختلال کندی سایکوموتور به بروز تغییرات فیزیکی و حرکتی تحت تاثیر عوامل روانی و هیجانی گفته می شود. از جمله دلایل کندی روانی حرکتی، کاهش عملکرد بخش هایی از مغز است که موجب کاهش سرعت و شدت فعالیت الکترونیکی مغز می شود. در واقع کاهش ورود خون به بخش هایی از مغز، سبب کاهش مصرف قند خون در این نواحی می شود و باعث کاهش فعالیت الکترونیکی مغز و در نهایت ایجاد کندی روانی حرکتی در افراد مبتلا به این اختلال می شود. سن و جنسیت افرد نیز می تواند بر شیوع و میزان کندی روانی حرکتی اثر گذار باشد. به طور کلی دو دلیل عمده برای اختلال کندی روانی حرکتی وجود دارد :
- اختلالات روانشناختی
- دلایل پزشکی
اختلالات روانشناختی که موجب کندی روانی حرکتی می شود شامل موارد زیر است :
- اختلالات افسردگی
- اختلالات اسکیزوفرنی و اختلالات مرتبط با آن
- اختلالات استرس
- اختلالات وسواسی
دلایل پزشکی که احتمال ابتلا به اختلال کندی روانی حرکتی را افزایش می دهد، شامل موارد زیر است :
- بیماری های زوال عقل مانند آلزایمر
- بیماری های ژنتیکی مانند هانتینگتون
- بیماری تیروئید
- بیماری پارکینسون و بیماری های مرتبط با آن
- بیماری های اعصاب
- بیماری های هورمونی
- بیماری های مزمن
- اختلالات سفالیک و مشکلات ناشی از حالت غیر طبیعی جنین در رحم
- عوارض جانبی دارو ها به ویژه در حوزه روانپزشکی مانند دارو های ضد اضطراب، ضد صرع و ضد روان پریشی
علائم کندی روانی حرکتی
کندی روانی و حرکتی سبب کاهش سرعت و توانایی های فرد در عملکرد ها و انجام وظایف روزمره و شخصی می شود به طوری که در مقایسه با دیگران این افراد کندتر و آهسته تر وظایف و کار های خود را انجام می دهند. کندی روانی حرکتی بر عملکرد هایی چون حرف زدن، راه رفتن، حرکت کردن، واکنش نشان دادن و فکر کردن فرد تاثیر گذار است. از جمله نمونه های رایج در افراد مبتلا به کندی روانی حرکتی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- کندی در موقع راه رفتن، ایستادن، نشستن
- صحبت کردن با سرعت بسیار کندتر از حالت طبیعی و به صورت تکه تکه به همراه وقفه های کوتاه
- ناتوانی در انجام بعضی از کار ها که به هماهنگی بین چشم ها و دست ها نیاز دارند مانند گرفتن وسایل یا نوشتن
- صحبت کردن با تن صدای آهسته و یکنواخت
- واکنش بسیار کند به موقعیت ها و اتفاقات مانند اختلال در رانندگی که نداشتن واکنش به موقع باعث ایجاد خطرات و تصادفات در رانندگی می شود.
- خیره شدن به یک نقطه یا زل زدن به اشیا و کاهش ارتباط چشمی
- افتادن در هنگام ایستادن و تعادل نداشتن
- کاهش تمرکز و افت عملکرد های پیچیده ی ذهنی مانند انجام محاسبات
درمان کندی روانی حرکتی
علائم کندی روانی حرکتی در بعضی افراد برای یک دوره ی کوتاه مدت ایجاد می شود و با درمان افسردگی یا اختلالات روانشناختی کاهش می یابد یا برطرف می شود. اما در برخی از افراد حتی پس از برطرف شدن علائم مربوط به اختلالات خلقی، همچنان ادامه دارد و طولانی تر است. متخصصان برای درمان کندی روانی حرکتی از چندین روش می توانند استفاده کنند. در ادامه به بررسی این روش ها می پردازیم.
- نخستین گام بررسی دارو های فعلی است که فرد در حال استفاده از آن هاست و تعیین اینکه آیا عوارض جانبی دارو ممکن است باعث کندی روانی حرکتی در فرد شده باشد.
- اگر اختلال روانی حرکتی عارضه جانبی یک داروی خاص باشد، متخصصان با قطع آن دارو یا تغییر به یک داروی جدید می توانند این عوارض را برطرف کنند.
- در صورتی که فرد داروی خاصی مصرف نکند یا دارو های او دلیل کندی روانی حرکتی نباشند، معاینه ی پزشکی و بررسی وجود بیماری های پزشکی در اولویت قرار می گیرد.
- در صورتی که بیماری های پزشکی هم سبب ایجاد کندی روانی حرکتی نبودند، بررسی علائم و نشانه های اختلالات روانشناختی انجام می گیرد تا اختلال روانشناختی که موجب کندی روانی حرکتی شده است، مورد درمان قرار گیرد.
- در مرحله ی آخر در شرایطی که افسردگی یا اختلالات خلقی موجب ایجاد کندی روانی حرکتی شده باشد، روان درمانی هم به مراحل درمانی اضافه می شود و در صورتی که شدت این اختلال زیاد باشد، تحریک مغناطیسی بخش هایی از مغز می تواند در روند بهبود درمان اثرگذار باشد.
کلام پایانی
همان طور که در این مقاله به آن اشاره کردیم، کندی روانی حرکتی در اثر بیماری های پزشکی و یا برخی از اختلالات روانشناختی به وجود می آید که به تنهایی ارزش تشخیصی خاصی ندارد و همزمانی آن با علائم دیگر است که به آن معنا می دهد. کندی روانی حرکتی با درمان اختلالات روانشناختی معمولا برطرف می شود. در صورتی که کندی روانی حرکتی به دلیل وجود بیماری های زوال عقل و بیماری های اعصاب مثل پارکینسون و آلزایمر به وجود آمده باشد، احتمال درمان آن کمتر است، اما در اختلالات روانشناختی این مشکل قابل درمان است. شما هم اگر تجربه ایی در زمینه ی کندی روانی حرکتی در خود یا اطرافیانتان داشته اید، در صورت تمایل با ما به اشتراک بگذارید.