تجاوز جنسی یک پدیده ی اجتماعی است که می تواند برای هر فردی اتفاق بیفتد. احساساتی که فرد تجاوز دیده بعد از این اتفاق تجربه می کند ؛ حالت و شدت های مختلفی می تواند داشته باشد، یعنی از ابتلا به افسردگی و گوشه گیری در فرد گرفته تا دست زدن به خودکشی. با توجه به افزایش آمار تجاوز جنسی در سطح جامعه، الزامی است جهت درمان فرد آسیب دیده، راه کار هایی ارائه دهیم.
در مقاله انواع تجاوز جنسی و آثار و پیامد های آن بر فرد قربانی، شما عزیزان می توانید ابتدا با مفهوم و انواع تجاوز جنسی آشنا شوید و پیامد هایی که این پدیده اجتماعی بر فرد آسیب دیده دارد، را بررسی کنید. در واقع برای فراهم کردن یک پیش زمینه از تجاوز در ذهنتان، خیلی می تواند برای شما عزیزان مفید باشد.
دسته بندی آسیب و پیامد های ناشی از تجاوز جنسی :
تجاوز یا دست درازی جنسی، می تواند اثرات و پیامد های متفاوتی بر فرد قربانی داشته باشد که با جداسازی این پیامد ها، بهتر می توانیم برای آن ها راه کار ارائه دهیم. در ادامه به تفکیک این پیامد ها می پردازیم :
آسیب های جسمی در فرد تجاوز دیده
آسیب های جسمی مثل ابتلا به بیماری های عفونی و مقاربتی، انواع سرطان های دهان و رحم، ابتلا به ویروس های ایدز و اچ پی وی، خطر نازا شدن به علت سقط جنین.
آسیب های روحی در فرد قربانی :
پیامد های روحی و روانی مثل ابتلا به بیماری افسردگی، اختلالات روانی وسواس، درگیر شدن با احساسات منفی و ترس از دست دادن و نادیده گرفته شدن، رسیدن به حس ناامیدی و پوچی مفرط، اقدام به خودکشی، داشتن استرس همیشگی و بی اعتمادی به دیگران.
آسیب های اجتماعی برای فرد قربانی تجاوز :
آسیب های جسمی و روحی ناشی از تجاوز جنسی در کنار هم، باعث می شوند فردی که تا دیروز سرشار از عشق و شور زندگی بوده است، الان به فردی تبدیل شود که کار و زندگی خود را تعطیل کرده و فقط در حال دست و پنجه نرم کردن با احساسات منفی و بازدارنده در وجود خود است. مدام از این فکر و خودخوری به آن فکر سرزنش گونه و پر از ترس می پرد.
به نظر شما با توجه به مواردی که توضیح داده شد، فرد به چه صورت در جامعه حضور پیدا می کند ؟ چه آسیب ها و پیامد هایی در انتظار اوست ؟
بهتر است آسیب های اجتماعی این پدیده را با یک مثال بررسی کنیم. فرض کنید دختر خانمی در یک بنگاه تجاری مشغول به کار بوده است. این دختر فردی شاداب و پر انرژی بوده که همه از کنار او بودن لذت می بردند. در کار خود فردی ماهر و مسئولیت پذیر شناخته شده و برای آینده خود اهداف بلند مدت و کوتاه مدت بسیاری داشته تا بتواند زندگی رویایی و ایده آل خود را بسازد و تا به اینجای زندگی خود هم در جهت پیشرفت خود خوب قدم برداشته است. در ذهنتان چنین دختری را شبیه سازی کنید، واقعا حس زندگی پر از امید و سرزندگی به شما دست می دهد.
حال به قسمت اصلی ماجرا می رسیم. این دختر با توجه به تهدید ها و اعمال ناشایستی که از طرف رئیس خود می بیند ؛ مدتی زندگی اش از آرامش و سکون خارج می شود تا اینکه در نهایت مورد سوء قصد و تجاوز جنسی از طرف رییس خود قرار می گیرد ؛ حال این دختر را تجسم کنید.
تمام دنیای آرام و با نشاط دختر به هم می ریزد و این جهان سفید و صورتی دختر، رنگ سیاهی به خود می گیرد و به فردی افسرده، ناامید، بلاتکلیف و درمانده تبدیل می شود که مدام در حال سرزنش گری خود بوده و ترجیح می دهد که کار را ترک کرده و فقط گوشه نشین در خانه شود و دیگر خبری از آن زندگی رویایی و تلاش برای رسیدن به آن ها نیست.
نمونه های آسیب های اجتماعی برای فرد قربانی تجاوز :
حال می توان آسیب هایی که دختری که در مثال بالا آورده شده بود را به عنوان فرد تجاوز دیده در اجتماع بررسی کرد تا ببینیم چه عواقبی در انتظار این افراد آسیب دیده خواهد بود.
از دست دادن منبع درآمد و شغل خود :
بعد از تجاوز جنسی این دختر برای حضور در محیط کار خود دو تصمیم می تواند بگیرد ؛ یا اینکه قطع همکاری کند یا اینکه به کار خود ادامه دهد. اگر قطع همکاری کند، شغلی که در آن موفق بوده و کسب درآمد داشته را از دست می دهد که می تواند به امرار معاش او لطمه بزند و چه بسا برای استخدام در جای دیگر هم به مشکل بر بخورد.
اگر هم در آن محیط کاری باقی بماند، مدام باید آن رئیس و صحنه ای که مورد تعدی قرار گرفته را جلوی چشمش ببیند و زجر بکشد. حتی ممکن است برای حفظ آبرو و در امان ماندن از تهدید های کارفرمای خود، به اجبار تن به همراهی و بودن با فرد متجاوز، دهد. این مورد هم رفته رفته او را به فردی با بیماری های روانی مزمن تبدیل می کند.
از دست دادن جایگاه اجتماعی در محیط کار :
ممکن است در محل کار این دختر، این مساله تجاوز برملا شود و چون امکان خروج از آن شغل را ندارد ؛ همه روزه با تحقیر و سرزنش همکاران و اطرافیان خود روبه رو شود و حتی ممکن است دیگران هم به او قصد های نامشروع پیدا کنند و دیگر آن احترامی که از قبل برایش قائل بودند را، نداشته باشند ؛ با وجود اینکه او مقصر این اتفاق نبوده و مورد سوءقصد قرار گرفته است.
از دست دادن جایگاه اجتماعی در خانواده و دوستان :
مسئله تجاوز یک واقعه هولناک است که فرد قربانی دوست ندارد مدام آن را بازگو کند. بنابراین این دختر نمی تواند مدام از خود در محیط خانه و خانواده یا حتی جمع دوستان، دفاعیه ارائه دهد که مقصر نبوده و دختر بی عفتی نبوده است. ممکن است دیگران حرف او را باور نکنن و حتی خانواده او را دچار محدودیت های عذاب آور کنند ؛ مثل قطع ارتباط با همکاران و دوستان، خروج از کار و در خانه ماندن، قطع ارتباط از فضا های مجازی، اجبار برای ازدواج با اولین فردی که خواستگاری کند و... .
تبدیل شدن به فردی نابه هنجار در جامعه :
فرض کنید این دختر به علت از دست دادن شغل و اعتبار اجتماعی که بین خانواده و همسالانش داشته ؛ حس انتقام و خودسرزنشی او را احاطه کرده و باعث شود که بخواهد خشم و انزجار خود را در جامعه بر سر اول جنس مخالف خود و بعد بر سر مردم خالی کند.
به عنوان مثال کارهایی که می تواند از این دختر و یا افراد قربانی تجاوز در جامعه سر بزند به این شکل می تواند باشد :
- به علت نداشتن اعتماد به دیگران، نگاه های مرموز و هراسان به دیگران دارند و یک حس ناامنی را به اطرافیان خود انتقال می دهند.
- به علت خشم فروخورده ناشی از تجاوز، این خشم را در برخورد با افراد جامعه به دلایل نامعلوم بروز می دهند. مثلاً به صورت سوار تاکسی شدند و چون راننده آهسته رانندگی می کند با او وارد بحث و مجادیه می شوند.
- از دیدن دختر و پسر هایی که دست در دست هم عاشقانه راه می روند ناراحت شده و شاید به آن ها حالت انزجار خود را نشان دهند.
- در هر جمعی قرار بگیرند از جنس مخالف خود بدگویی می کنند. مثلاً می گویند : همه ی مرد ها سواستفاده گر و حقه باز هستند و زن ها فقط وسیله هوس بازی آن ها محسوب می شوند.
- در فعالیت های اجتماعی و گروهی نمی توانند حضور پیدا کنند.
- جامعه کشور خود را محیطی ناامن دانسته و قصد مهاجرت پیدا می کنند.
- در اجتماع فردی معترض و عصیان گر می شوند و می خواهند مدام با دیگران مخالفت کنند.
- اگر در پروسه بعد از تجاوز، مورد حمایت قرار نگرفته باشند ؛ احساس همدلی، همیاری و کمک به دیگران را در وجود خود از دست می دهند. به عنوان مثال ممکن است فردی کنار خیابان از حال رفته و نیاز به کمک داشته باشد، اما فرد قربانی تجاوز به راحتی از کنار او می گذرد و کمکی نمی کند.
برقراری روابط نامشروع :
گاهی اوقات دختر تجاوز دیده، ممکن است برای انتقام روش دیگری را انتخاب کند. مثلاً وارد روابط عاطفی با یک پسر شود، او را شیفته خود کرده و رابطه جنسی هم برقرار کند و وقتی رابطه در اوج خود سپری می شود ؛ طرف مقابل را رها کند و ناپدید شود. حس ناراحتی و سردرگمی طرف مقابل به او احساس رضایت و التیام می دهد که این دختر یا قربانی زخم دیده می تواند به بزرگ ترین خطر در بستر جامعه تبدیل شود که افراد بی گناه بسیاری را صدمه زده و آلوده می کند.
خودداری از ازدواج و تشکیل خانواده :
فرد قربانی یا همان دختری که در بالا فرض کردیم چون بکارت خود را از دست داده ؛ خود را لایق ازدواج نمی داندو مدام فکر می کند فردی ناپاک بوده که لیاقت همسر بودن و مادر شدن را ندارد. بنابراین حتی اگر خواستگار هم داشته باشد، نمی پذیرد. همین دختر می توانست روزی بهترین فرزند را تربیت کند اما با توجه به آسیبی که خورده، کلا مسیر زندگی اش به هم می ریزد و نمی تواند تشکیل خانواده دهد.
آسیب های اجتماعی تجاوز جنسی را با یک مثال بر روی جنس دختر ارائه کردیم اما نمی توان همین مورد برای جنس پسر هم اتفاق بیفتد و همین مشکلات و پیامد ها هم برای او حادث شود البته که حقیقتا تجاوز جنسی فقط مختص خانم ها نیست و مرد ها رو هم می تواند درگیر کند اما این مورد در بانوان بیشتر اتفاق می افتد.
روش های درمان آسیب های ناشی از تجاوز جنسی بر فرد قربانی :
حال که با انواع آسیب ها و پیامد های ناشی از تجاوز جنسی بر فرد قربانی، در جنبه های متفاوت آشنا شدید ؛ بهتر است که به سراغ راه کار های بهبودی و درمان افراد تجاوز دیده برویم.
1. مراجعه به مشاوره و روان درمان گر ها :
گاهی اوقات فردی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته، دوست ندارد از احساسات و حالات خود با نزدیکان و یا افراد خانواده صحبت کند یا این که با توجه به باور های غلط اجتماعی، برای جلوگیری از آبروریزی و مردم داری، فرد قربانی مجبور به پنهان کاری می شود و درد حاصل از این رنج را به دوش می کشد و نمی تواند دم بزند. اینجاست که مراجعه به مشاور روانشناس به عنوان یک فرد محرم و رازدار، می تواند کمک کننده باشد چون با شنیدن صحبت های فرد قربانی، هم احساس سبکی و آرامش به او بدهد و هم در کنار آمدن با انی واقعه دردناک به او راه کار معرفی کند.
2. مسافرت رفتن و دور شدن از محل حادثه :
فرد قربانی بعد از تجاوز به نوعی احساس می کند که حتی دیوار های اتاقش هم به او فشار می آورند و محیط عذاب آور است. بنابراین توصیه می شود که این فرد برای مدتی به مسافرت در محیطی آرام برود تا بتواند از آن حجمه استرس و ناراحتی دور شده و خود را پیدا کند.
3. عشق ورزی به خود :
فرد آسیب دیده احساس ناکافی بودن، نالایق و بی مصرف بودن، احساس ناامیدی و پوچی و بی ارزش بودن پیدا می کنند. یک راه کاری که می تواند عزت نفس و اعتماد به نفس از دست رفته فرد را احیا کند ؛ عشق و علاقه دادن به خود است. وقتی خود را دوست داشته باشید ؛ به خود حق بدهید که ناراحت باشید و به نوعی خودتان بیشتر از دیگران من وجودی تان را درک کنید تا از این مقوله تجاوز بتوانید عبور کنید.
4. فعالیت در امور امداد رسانی و خیریه :
برای این که حس نوع دوستی و همدلی در فرد قربانی زنده بماند و از طرفی هم احساس بی ارزش بودن در او از بین برود ؛ فرد می تواند در کارهای امدادرسانی به دیگران و خیریه های کمک به کودکان یتیم، کودکان معلول و یا خانواده های آسیب دیده شروع به فعالیت کند.
حتی فرد آسیب دیده می تواند در انجمن های حمایت از قربانیان تجاوز های جنسی هم فعالیت داشته باشد. چون خود از این مورد صدمه خورده ؛ بهتر می تواند همیار و غمخوار افراد قربانی این واقعه دردناک باشد و برای بهبودی خود و توسعه فردی اش می تواند خیلی کمک کننده باشد.
5. عبور از محرک های یادآور کننده صحنه تجاوز :
ممکن است فرد قربانی تجاوز با یکسری از نشانه هایی که صحنه دردناک دست درازی به او را برایش یادآوری کند ؛ به هم بریزد و شاید در موارد خیلی حاد، دچار حملات پنیک و عصبی شود. این نشانه ها می توانند به این صورت باشند :
- وقتی در نزدیکی محلی که فرد مورد تجاوز قرار گرفته، حضور پیدا می کند یا از آن محل گذر می کند.
- در جمعی قرار می گیرد که راجع به افراد تجاوز دیده صحبت و بدگویی می کنند.
- فیلم هایی را به طور ناگهانی می بیند که صحنه تجاوز را برای او تداعی می کند.
- فردی مشابه آن شخص متجاوز می بیند.
- صدایی شبیه صدای فرد متجاوز می شنود.
این موارد می توانند مثل محرک هایی عمل کنند که در هزارم ثانیه فرد قربانی را دگرگون و از خود بیخود کند. لازم است که فرد این محرک ها را شناسایی کرده و سعی کند در معرض محرک های محیطی قرار نگیرد. گاهی اوقات ذهن اجازه فراموشی بعضی صحنه هایی که در اوج هیجان اتفاق افتاده اند را نمی دهد اما می توان اگر فراموشی امکان پذیر نیست در آن اتفاق ناراحت کننده گیر نکرد و عبور کرد.
6. بالا بردن توسعه فردی با آموزش دیدن :
تجاوز جنسی یک اتفاق ناگوار برای فرد بوده و این موضوع غیر قابل انکار است اما نمی توان تا آخر عمر زانوی غم بغل کرد و گوشه نشین شد. اتفاقی که نباید رخ می داد ؛ حادث شده و الان یکی از راه های خروج از این باتلاق، بالا بردن ظرف وجودی و مهارت پیدا کردن برای رشد خود است. کلاس های آموزش توسعه فردی و مهارت های ارتباطی در این زمینه خیلی می توانند کمک کننده باشند.
7. ورود به دنیای معنوی و ارتباط با خداوند :
یک جمله ای هست که وقتی مصیبتی به انسان وارد می شود ؛ خیلی کارگشاست که می گوید :
اگر اتفاقی در زندگی تو رخ داد که غمگین و ناراحت شدی و در سختی قرار گرفتی ؛ ناراحت نباش ! قطعاً تو ظرفیت سربلند بیرون آمدن از آن حادثه و تاب آوردن بر آن تاریکی را داشتی که خداوند چنین چیزی را بر سر راهت قرار داده است.
مورد دیگری را هم که باید در نظر بگیرید و خیلی مهم است ؛ اینست که اتفاق های سخت، انسان های بی مرام و مشکل دار و... همه این ها آمده اند که پله های رشد انسان باشند و روح او را ارتقا دهند. پس سختی ها و ناملایمتی ها را به دوش نکشید بلکه پله های رشد و پیشرفت خود کنید. خداوند رفیق ناب شماست از او کمک بگیرید که شما را در این مسیر سخت همراهی کند.
8. گفتگو با خود عزیزتان :
بهترین کسی که می تواند کمک اصلی را به شما بدهد ؛ خودتان هستید. گفتگو و دل گرمی که شما می توانید به خودتان بدهید، خیلی کمک کننده است. می توانید در زمان هجوم نشخوار های فکری ناراحت کننده از این جملات استفاده کنید :
- تو حق داری ناراحتی کنی یا گریه کنی چون شرایط سختی رو تجربه کردی اما حق نداری خودتو سرزنش کنی.
- فکر نکن به آخر خط رسیدی تازه مسیر پر نور زندگیت شروع شده قشنگم !
- من و تو با هم درستش می کنیم و من همیشه کنارت هستم.
- هر چقدر هم شرایط برات سخت باشه اما تو داری قوی ترین میشی.
- وقتی رد پای خدا توی زندگیت هست دیگه غصه ت برای چیه !
9. اهمیت دادن به بدن و اندام خود :
اگر قسمت لطمات روحی که در تجاوز جنسی بر فرد قربانی زده می شود را کنار بگذاریم ؛ این بدن و اندام جنسی اوست که مورد تعرض و آزار قرار گرفته است و بدن هوشمند است، این دست درازی را می فهمد و رنج می کشد. پس لازم است یکسری اقدامات در جهت اهمیت دادن و عشق ورزی به بدن عزیزتان انجام دهید ؛ به عنوان مثال :
- مرتب در طول روز خود را در آغوش بگیرید.
- اندام خود را نوازش کنید.
- در آینه به چشمان خود نگاه کنید و جملات محبت آمیز به خود بگویید.
- تغذیه سالم داشته باشید تا بدن تان سالم تر باشد.
- خانم ها می توانند تحت نظر دکتر زنان باشند و به اندام تناسلی خود اهمیت دهند.
- به خودتان برسید. آرایش کنید و آراسته باشید.
10. خودداری از مصرف الکل، مواد مخدر یا قرص های آرامبخش :
اگر کسی برای کاهش درد و ناراحتی، به شما پیشنهاد استفاده از یکسری مواد های روانگردان یا مخدر یا قرص های آرام بخش اعصاب و یا حتی استفاده از نوشیدنی های الکلی را داد ؛ جداً خودداری کنید. استفاده این ها دقیقاً مثل از چاله درآمدن و در چاه افتادن است. شاید این مواد بتوانند برای مدتی شما را آرام کنند اما اعتیاد به آن ها دامی بدتر برای روح و سلامتی شماست. در مورد قرص های آرامبخش هم تحت نظارت پزشک معالج فقط می تواند کمک کننده باشد.
11. بی اهمیت بودن به سرزنش ها و صحبت های دیگران :
یکی از موارد آزاردهنده ای که فرد قربانی را می تواند به مرز جنون یا حتی خودکشی برساند ؛ سرزنش ها و احساس گناه هایی است که اطرافیان او در رابطه با این اتفاق، به او می دهند. به این حرف ها توجه نکنید ! آدم ها برای نظر دادن در مورد هر چیزی استاد هستند اما در جایگاه فرد تجاوز دیده قرار نگرفته اند که ببینند چه دردی را تحمل می کند. پس به همان مثل قدیمی برگردید : " یک گوش در و گوش دیگر دروازه " . فقط خود عزیزتان را حمایت کنید و به گفت و گوهای دیگران واکنش نشان ندهید.
12. انجام دادن ورزش های گروهی، مدیتیشن و یوگا
13. دنبال کردن یک مهارت یا رشته ورزشی به صورت حرفه ای
14. حضور در تیم های تفریحی و سیاحتی
کسانی که مورد تجاوز جنسی قرار می گیرند ؛ تمایلی به حضور در آن لحظه شوم را نداشتند. حالا به هر اسباب و عللی این اتفاق برای آن ها رخ داده است و کسانی که با آن ها در ارتباط هستند ؛ باید در فرآیند درمان این زخم به این افراد کمک کنند چون خیلی می توانند موثر باشند. پس بهتر است دست از سرزنش گری و دادن احساس گناه به افراد تجاوز دیده بردارید و مرهمی بر درد شان باشید.
تجاوز جنسی یک پدیده اجتماعی است که متاسفانه در سراسر دنیا در حال گسترش است. با علم به این موضوع باید در جهت پیشگیری از این مساله همگان تلاش کنند. والدین موظف اند فرزندان خود را آموزش دهند و آگاه کنند که در معرض آسیب جنسی قرار نگیرند و دید منطقی و واقع بینانه به این مسائل داشته باشند. ما هم به عنوان افراد جامعه باید نحوه برخورد با افراد قربانی تجاوز را بلد باشیم و سعی کنیم در مسیری قدم برداریم که آمار این واقعه دردناک در کشورمان کاهش پیدا کند. دختر و پسر ایرانی حق زندگی شاد و عاشقانه در کمال امنیت را دارد.