اهمیت استعدادیابی در کودکان و ضرورت کشف توانایی در فرزندان

استعدادیابی و کشف توانایی های فرزندان یکی از دل مشغولی ها و دغدغه های خانواده ها بوده و هست. تاثیر شناسایی استعداد در کودکان غیر قابل انکار است. اگر کودکان شما در مراحل اولیه زندگی شان در مسیر استعدادهای شان باشند، قطعا در بزرگ سالی، فردی حاذق، با مهارت های بالا و در گروه افراد موفق، قرار می گیرند. از این رو والد آگاه، همواره در حال کشف توانایی و استعداد فرزندان خود بوده تا پتانسیل فرزندانش، در مسیر درست به کار رود.

معنای اصلی استعداد یابی و روش های رسیدن به آن

استعداد در یک شخص، به معنای توانایی انجام یک کار یا یادگیری یک مهارت بدون این که آن مهارت را آموزش ببیند؛ می باشد. یعنی از زمان تولد به صورت ذاتی در او هست. البته که در اینجا دو نظریه وجود دارد :

•  افرادی معتقدند که استعداد ذاتی است و استعداد هایی که یک شخص دارد را نمی تواند فردی دیگری به همان شکل داشته باشد. 
•  و گروهی معتقدند، پتانسیل تمامی مهارت ها در هر زمینه ای در تمامی افراد به صورت یکسان قرار دارد. به این معنا که می توان استعداد را آموخت تا در آن استعداد تواتمند شد.

 نکته ی قابل اهمیت در اینجا این است که علاقه با استعداد تفاوت دارد. ممکن است با دیدن یک الگو، شما به موضوعاتی علاقمند شوید، اما لزوما در آن زمینه استعداد نداشته باشید. مثل کودکی که بخاطر علاقه اش به رونالدو، به فوتبال علاقه مند می شود، اما لزوما او مستعد بازی در فوتبال نیست.

روش های کشف استعداد های اصلی فرزند و کودکان 

روش های کشف توانمندی در افراد متفاوت است.

1. انجام تست های مختلف از جمله :

• تست هوش
• تست شناسایی توانمندی در حوزه های مختلف مثل : ورزش، هنر، ریاضیات و غیره...

2. شرکت در گردهمایی و کلاس های مختلف مثل : کلاس موسیقی، مهارت های ارتباطی، کلاس های هنری و ورزشی. 

3. صحبت با مشاور و افرادی که در این زمینه می توانند کمک کنند.

4. صحبت و مکالمه ی صمیمی با فرزندانتان، شما را به کشف استعداد های او نزدیک می کند.

5. زیر نظر گرفتن حرکات کودک خود، در هنگام بازی و ابراز علاقه ی او به موضاعات مختلف، می تواند شما را به شناسایی علایق و استعداد واقعی کودکان تان نزدیک کند. 

6. ایجاد فضایی آرامش بخش باعث می شود، کودک شما بدون ترس و به صورت طبیعی و خودجوش از درونیات و علایقش بگوید.

7. یکی از موارد مهم در شناسایی استعداد، داشتن برنامه ی شلوغ روزانه و هفتگی است. حجم بالای کار و فعالیت در کودک او را خسته می کند و در نتیجه علاقه اش به ماندن در مسیر استعداد هایش کم رنگ می شود. 

اهمیت و فواید کشف استعداد ها در زندگی کودکان

1. خلق و پرورش دانشمند، پرفسور و استعداد های درخشان 

2.افزایش اعتماد بنفس در تمامی امور 

3. ایجاد قدرت نه گفتن به اموری که خلاف جهت رشد استعداد است

4.افزایش عملکرد مناسب در شغل و حوزه ی کاری

5.امید به آینده و ایجاد احساس شادی عمیق

6. افزایش رشد فردی و پرورش مهارت های ارتباطی 

7.کمک به حفظ سلامت جسم و روان

8. ارتقای سطح کیفی امور جامعه با استعداد یابی

9.پرورش نسلی فعال، تاثیر گذار و نخبه 

10.لذت بردن از زندگی با قدم گذاشتن در مسیر شکوفایی استعداد ها

مراحل کشف وشناسایی استعداد و توانایی در کودکان

1. مرحله ی اول : زدن تست های مختلف مانند تست ام بی تی آی و تست های هوشی / مهارتی 

2. مرحله دوم : ارزیابی تست های زده شده، برای کشف نوع استعداد

3. مرحله سوم : انجام تمرین هایی جهت ارتقا و رشد هوش و تبدیل آن به مهارت 

4.مرحله ی چهارم : انجام تمارین مقدماتی پیشرفته جهت ایجاد تمایل و انگیزه برای دنبال کردن استعداد خود

5.مرحله پنجم : تراپی کردن و مشاوره دادن به کودک برای خلق استعداد و خواسته هایش

6. مرحله ششم : شرکت در کلاس های آموزشی برای تبدیل استعداد بالقوه به استعداد بالفعل. در این مرحله، کودک آمادگی های لازم را جهت کسب موفقیت های بیشتر بدست می آورد.

اقدامات و برنامه های لازم بعد از استعداد یابی و کشف توانایی در فرزندان 

1.صحبت با مشاور و تراپیست برای عبور آسان تر از موانع و چالش های مسیر دنبال کردن استعداد ها

2. شرکت در رویداد های هم راستا با استعداد و توانایی های کشف شده

3.فراهم کردن امکانات و سرمایه گذاری برای دنبال کردن مسیر کشف استعداد ها مثل : ثبت نام در کلاس آموزشی، خرید ابراز و تجهیزات برای ارائه استعداد و توانایی ها 

4.دادن انگیزه، امید، ایجاد شور و هیجان و تشویق بی وفقه برای ماندن در مسیر استعداد

5.هم راستا شدن لایف استایل، برنامه ها و شیوه ی تربیتی خانواده براساس توانایی های فرزندان مثل : نوع تغذیه و برنامه خواب یا غیره ...

6.نگرانی و استرس ترس از شکست تان را برای خود نگه دارید و این احساسات را به کودک خود منتقل نکنید. دریافت هرگونه احساس ترس و استرس از جانب شما به کودک، از او فردی مضطرب، با اعتماد به نفس پایین می سازد.

تفاوت نقش والدین آگاه با والدین ناآگاه در استعدادیابی و موفقیت فرزندان

والدینی که در سنین کودکی به فکر شکوفایی استعداد فرزند خود هستند، قطعا کودکشان در سنین بزرگ سالی زندگی متفاوت تری در عرصه ی شغلی، جایگاه اجتماعی، مالی و حتی در روابط زناشویی و زندگی شخصی نسبت به فردی که والدینش در کشف استعدادهایش بی تفاوت بوده اند، تجربه خواهد کرد. اشخاصی که استعداد هایشان مرده و خاک خورده شده و بهایی برای کشف توانایی های شان به آن ها داده نشده و مسیر زندگی شان خلاف علایق و استعداد های شان است، آسیب های شدید در زندگی خود تجربه می کنند مثل :

• افسردگی و انزوا در محیط کار
• شکست های متعدد در بیزنس و در زندگی زناشویی
• کاهش عزت نفس و اعتماد بنفس 
• پرتی حواس و عدم تمرکز
• ناامیدی و زندگی بدون هدف
• عدم آرامش و احساس شادی

رفتار مناسب با فرزندی که چند استعداد دارد

بعضی از کودکان استعداد های یکسانی در زمینه های مختلف دارند. نحوه ی برخورد مناسب با این کودکان، اجبار نکردن و ایجاد فضای امن برای ابراز خواسته ی اصلی آن ها است. 

اجازه بدهید فرزند شما مسیرش را انتخاب کند حتی اگر در میانه ی راه هم منصرف شد، در کنار او باشید نه در مقابل او. 

نگذارید بذر حسرت در برزگسالی در دل کودکتان کاشته شود و استعداد هایش خاک بخورد. حتی اگر نظر مخالفی دارید، با درک متقابل و با منطق، با او صحبت کنید. اما در نهایت انتخاب مسیر را به عهده خودش بگذارید.

سن مناسب برای کشف استعداد فرزندان

در ادامه سنی که برای شناسایی استعداد ها و توانایی های فرزندان، مفید و مناسب باشد را در دوره های متفاوت بررسی می کنیم.

در هنگام تولد :

از بدو تولد هوش کلی نوزاد مشخص می شود و براساس معیار اندازه گیری آپگار می توان، هوش کلی نوزاد را از رنگ پوست، ضربان قلب و واکنش نوزاد فهمید. بعضا نوزادانی باسطح هوشیاری کمتری بدنیا می آیند اما در این سن نمی توان استعدادیابی کرد و باید اجازه دهید نوزاد بزرگتر شود، تا با توجه به توانایی هایش استعداد او کشف شود.

تا سن دو سالگی :

کودکان در این سن بیشتر از جهت حرکتی و توانایی های جسمی رشد می کنند و نمی توان خیلی هوش آن ها را ندازه گرفت. اما می توانید تا حدی به هوش شان پی ببرید. معمولا کودکانی که در این سنین از هوش بالایی برخوردار هستند، توانایی جسمی و حرکتی خوبی دارند مثل : توانایی در پرش، راه رفتن و غیره... البته این موارد نسبی است و دقیق نیست.

سن خردسالی دوران مهد و پیش دبستانی برای تشخیص استعداد : 

این سن برای کشف استعداد، بسیار مهم و حیاتی است. چون کودک علاوه بر توانایی های حرکتی از لحاظ کلامی هم توانمند شده است. با توجه به آزمون ها و تست هایی که مخصوص این سنین است، می توان در سن قبل مدرسه میزان هوش را اندازه گیری و استعداد یابی کرد.

برای زدن تست و ارزیابی آزمون های گرفته شده از کودک باید حتما از متخصص استفاده کرد. با تحلیل نتایج، علاوه بر شناسایی استعداد کودک، مشکلات و باگ های رفتاری آن ها هم مشخص می شود.

دوران مدرسه تا سن 13 سالگی :

این سن بهترین سن استعداد یابی است، چرا که کودک علاوه بر توانایی در حرکت و کلام، از مهارت ارتباطی و اجتماعی هم برخوردار است. اندازه گیری هوش بالا یا پایین در این سن امکان پذیر است.

به صورت کلی بهترین سن کشف استعداد و توانایی فرزندان، سنین بین 3 تا  13 سالگی است.

تمام کودکان دارای استعداد هستند یا خیر ؟

باوری وجود دارد که برخی از کودکان دارای استعداد ذاتی هستند و برخی استعدادی ندارند. این باور غلط است و همه ی کودکان حداقل یک استعداد ذاتی در درون خود دارند که بالقوه است. برخی از افراد به استعداد های خود بها می دهند و آن استعداد شکوفا می شود و برخی استعداد های هایشان کور می شود و پنهان می ماند.

فقط نباید اجازه داد استعدادی فراموش شود. چون برای بازگشت استعداد باید زحمت بیشتری کشید. اما در هر صورت ماهی را هر وقت از آب بگیرید، تازه است. خیلی از افراد در سنین خیلی بالا، استعداد خود کشف و آن را شکوفا می کنند.

کلام اخر :

خود را فراموش کنید و توهم اشتراک علایق خود را با کودکتان کنار بگذارید. ابدا منطقی نیست فرزندان شما همان مسیر علایق و استعداد های شما را طی کنند. حتی اگر مهارت کافی را در آن زمینه بدست آورده باشند. فرهنگ اشتباهِ دکتر و مهندس شدن فرزندانتان را کنار بگذارید. یک کودک با گِلی که در دست دارد می تواند، آثاری خلق کند که جهانیان را مبهوت کند یا کودکی با هنر کیک پزی و دیزاین آن کاری می کند که مردم برای خوردن کیک های او صف بایستند یا کودکی می تواند با توانایی در ورزشی خاص، جایگاه خود و خانواده اش را برای همیشه تثبت کند. پس به کودک تان فارق از هر استعداد و توانایی، احترام بگذارید و حمایتگر باشید و اجازه دهید مسیر زندگی اش را آنطور که دلخواهش است، پیش ببرد.