خشم یکی از ویژگی های طبیعی هر انسانی است که همه ما آن را تجربه می کنیم، اما زمانی که در ارتباط با کودکان این احساس بروز پیدا می کند، می تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد. والدین وقتی تحت فشار های زندگی قرار دارند، ممکن است واکنش تندی را از خود نشان دهند که می تواند به رابطه کودک و والد آسیب بزند و تاثیرات منفی به همراه داشته باشد و باید در نظر داشت که اگر والدین نتوانند خشم خود را مدیریت کنند، کودکان نیز یاد می گیرند که این رفتار ها را تکرار کنند. بنابراین، راه کار و آموزش در ارتباط با کودکان اهمیت زیادی دارد، که در این مقاله به آن می پردازیم.
عصبانیت والدین و پیامد های آن برای کودکان
باید به خاطر داشته باشیم که مهم ترین الگوی رفتاری کودکان رفتار والدین است، که تاثیر بسزایی در زندگی آن ها دارد. امروزه به خاطر خستگی و مشکلات مختلف، خیلی از ما به راحتی عصبانی می شویم و نمی توانیم خشم خود را کنترل کنیم. عصبانیت و خشم می تواند تاثیر بسیار زیادی بر روی کودکان بگذارد. آن ها به شدت از رفتار های والدین خود تاثیر می گیرند و احتمال دارد، احساس ترس، گیجی و یا احساس گناه کنند. اغلب والدین دلایل زیادی برای عصبانیت از دست بچها دارند، اما مسئله اینجاست که خیلی از والدین فکر می کنند ؛ حق دارند از دست فرزندشان عصبانی شوند و در این مواقع اختیار خود را از دست می دهند و این امر باعث آسیب های جدی و جبران ناپذیر در کودکان می شود.
علائم رفتاری فرد عصبانی
وقتی دچار خشم و عصبانیت می شویم، بدن ما واکنش های مختلفی را نشان می دهد که در ادامه به آن ها می پردازیم :
افزایش سطح انرژی :
در زمان عصبانیت، ممکن است سطح انرژی افزایش یافته و به گونه ای ما آماده می شویم تا یک کار را به سرعت و سریع انجام دهیم.
افزایش فشار خون :
در حالت خشم و عصبانیت، خون با سرعت بیشتری در بدن ما جریان پیدا می کند.
ترشح هورمون های بدن :
در این مواقع بدن ما در حالت آماده، برای مقابله قرار می گیرد و یکسری از هورمون ها را به صورت مکرر ترشح می کند.
بالا رفتن دمای بدن :
فرد عصبانی اغلب احساس بدنش گرم و پوستش سرخ می شود.
صدای بلند داشتن :
در این مواقع با صدای بلند صحبت می کنیم و یا داد می زنیم.
اخم یا چهره برافروخته :
از چهره ما خشم نمایان می شود.
لرزش دست ها :
به دلیل افزایش هورمون های استرس ممکن است دستان ما، دچار لرزش شوند.
نوسان ضربان قلب :
در هنگام خشم قلب ما تندتر می زند و فشار آن افزایش پیدا می کند.
تعریق زیاد :
بدن بخاطر استرس و خشم بیشتر عرق می کند.
این نشانه ها به ما کمک می کنند که خشم خود را بهتر بشناسیم، تا بتوانیم آن را کنترل کنیم.
تاثیرات عصبانیت پدر و مادر بر کودک
هنگامی که پدر و مادر عصبانی می شوند و بر سر کودکان فریاد می زنند، این اتفاق تاثیرات بدی بر روی روح و روان کودکان می گذارد و این تاثیرات عبارتند از :
کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس :
زمانی که بچه ها از طرف والدین سرزنش می شوند، با خودشان حس بی ارزشی و دوست داشتنی نبودن را تجربه می کنند و همین امر باعث می شود که اعتماد به نفس و عزت نفس آن ها ضعیف شود.
ایجاد استرس و اضطراب :
اگر والدین مرتب عصبانی شوند، کودکان همیشه استرس و اضطراب دارند و محیط خانه نا امن می شود.
تاثیرات منفی بر روابط اجتماعی :
کودکانی که در خانه با خشونت و عصبانیت والدین رو به رو هستند، ممکنه در رابطه با دوستان خود دچار مشکل شوند و از دیگران فاصله بگیرند.
شکل گیری پرخاشگری در کودک :
وقتی که کودکان رفتار پدرو مادر خود را می بینند، که برای حل مشکل فریاد می زنند و عصبانی می شوند، آن ها با این فرآیند ممکنه یاد بگیرند که با دیگران همین طور برخورد کنند و رفتارهای خشونت آمیز داشته باشند.
افت تحصیلی :
وقتی بچه ها دائما استرس داشته باشند و نگران باشند، تمرکز کردن برای آن ها سخت می شود و نمی توانند با خیال راحت درس بخوانند و در مدرسه دچار مشکل می شوند.
مشکلات روحی در آینده :
کودکانی که در محیط پر از استرس و پر تنش بزرگ می شوند، ممکن است در بزرگسالی با مشکلاتی مثل افسردگی، اضطراب و یا مشکلات دیگه رو به رو شوند و این تجربه بد می تواند روی سلامت روان آن ها در آینده تاثیر منفی بگذارد.
مهم ترین راه کار های کنترل خشم
- وقتی عصبانی هستید، در جایی خلوت و آرام بنشینید، چند نفس عمیق بکشید، چون این کار خشم تان را فرو کش می کند.
- برای آرام شدن، از 10 تا 20 بشمارید. این روش باعث می شود ضربان قلب شما پایین بیاید و آرام شوید.
- در ذهن خود جملات مثبت (مانترا) بگویید، زیرا این کلمات شما را آرام می کنند.
- یک لیوان آب خنک بنوشید. نوشیدن آب کمک می کند تا بدن ما بتواند تمرکز کند و از حالت استرس خارج می شود.
- موسیقی مورد علاقه ی خود را گوش دهید و زیر لب زمزمه کنید، زیرا این کار باعث می شود آرامش بیشتری حس کنید.
- در مکانی ساکت و آرام بنشینید و به صدای آب، پرنده ها یا موسیقی گوش کنید تا ذهنتان آزاد شود.
- زمانی برای استراحت خودتون در نظر بگیرید و جایی بدون استرس را برای خودتان انتخاب کنید تا بتوانید احساسات خود را کنترل کنید.
- شرایطی که شما را عصبانی می کند را تغییر بدید و محیط را بهتر کنید.
- قبل از اینکه در عصبانیت حرفی بزنید، کمی فکر کنید و سعی کنید منطقی حرف بزنید.
- خودتان را جای طرف مقابل بگذارید و شرایط او را درک کنید تا همدلی بیشتری پیدا کنید.
- نوشتن وقایع روزانه هم می تواند جهت آرام شدن و مرور بر افکار کمک کننده باشد.
در ادامه به هر کدام از این روش ها بیشتر می پردازیم :
نفس عمیق بکشید
وقتی که از رفتار کودک عصبانی می شوید، چند تا نفس عمیق بکشید و روی تنفس خود تمرکز کنید. این کار باعث می شود از عصبانیت فاصله گرفته و آرام تر شوید.
چند ثانیه مکث کنید
قبل از اینکه واکنشی نشان دهید، چند ثانیه صبر کنید. می توانید در ذهن تان از 10 تا 20 بشمارید و این مکث کوتاه به شما کمک می کند، به جای عجله کردن، کمیث فکر کنید و آرام تر رفتار کنید.
گفتن جملات مثبت
در لحظه عصبانیت، جمله های مثبتی را با خودتان تکرار کنید. و این به شما کمک می کند تا کنترل بیشتری روی خودتان داشته باشید.
نوشیدن یک لیوان آب
وقتی احساس می کنید دارید از کوره در می روید، یک لیوان آب خنک بخورید. این کار هم شما را آرام می کند و هم تمرکز شما را بر می گرداند.
گوش دادن به موسیقی
اگر شرایطش بود، یک موسیقی آرام و دلخواه بگذارید و همراه بچه ها با موسیقی هم صدا شوید و یک فضای آرام درست کنید.
به فعالیتی که دوست دارید فکر کنید
برای کاهش استرس، می توانید در ذهنتان به کاری که دوست دارید و آرام تان می کند فکر کنید، مثل قدم زدن در طبیعت، گوش دادن به صدای پرنده ها و موسیقی
زمانی برای آرامش
برای خودتان زمان استراحت در نظر بگیرید و یک جای آرام پیدا کنید، فکرهای خود را مرتب کنید و بهتر احساسات را کنترل کنید. این فضا به شما کمک می کند از تنش ها دور شوید و راحت تر فکر کنید.
عوض کردن مکان
اگر خیلی عصبانی هستید، برای چند دقیقه فضا را ترک کنید و قدم بزنید. این کار کمک می کند از شرایط فاصله بگیرید و به خودتان فرصت بدید تا آرام شوید و با این کار راحت تر می توانید با ذهنی باز برگردید و بهتر تصمیم بگیرید.
قبل از صحبت فکر کنید
قبل از اینکه وقتی عصبانی هستید، میخواهید حرفی بزنید، یک لحظه صبر کنید و به حرفی که می خواهید بزنید فکر کنید. سعی کنید آرام و منطقی صحبت کنید، تا بعد از حرف زدن پشیمان نشوید.
همدلی کنید
سعی کنید خودتان را جای طرف مقابل بگذارید و از دید او به موضوع نگاه کنید. ببینید اگر شما جای او بودید، چه حسی داشتید و چطور فکر می کردید. این کار کمک می کند با او همدلی بیشتری داشته باشید.
نوشتن وقایع روزانه
وقتی عصبانی هستید، بهتر است که احساسات خود را، درون خودتان نگه ندارید. نوشتن به شما کمک می کند تا افکار خود را بیرون بریزید و از ذهن تان پاک کنید. همچنین این کار به شما کمک می کند تا بفهمید چه چیزی باعث شده این احساس را داشته باشید و می توانید دفعه بعد واکنش بهتری از خود نشان دهید. ( نوشتن یکی از مفیدترین روش ها برای کنترل خشم است)
کلاس های آموزشی مدیریت خشم
کلاس های زیادی برای مدیریت خشم هم به صورت حضوری و هم بصورت آنلاین هست که می تواند به شما کمک کند تا روش های خوب و موثری برای کنترل خشم یاد بگیرید ؛ در واقع فرد با توسعه فردی و شخصیتی خود می تواند بر خشم خود غلبه کند و شرکت در کلاس های کنترل و مدیریت خشم می تواند خیلی کمک کننده باشد.
کلام آخر
برای پیشگیری از خشم، باید اول خودتان را بشناسید و یاد بگیرید که چگونه احساسات خود را مدیریت کنید. آموزش مهارت های مدیریت خشم و ایجاد محیطی آرام و امن در خانواده، نه تنها به والدین کمک می کند که خشم خود را کنترل کنند، بلکه به سلامت روانی و رشد کودک هم آسیب کمتری وارد می شود. پس والدین باید به این موضوع توجه کنند و از روش های مناسب برای مدیریت خشم استفاده کنند تا به فرزندانشان الگوی رفتار سالم تری بدهند. با انجام کارهای ساده مثل نفس عمیق، دور شدن از موقعیت استرس زا و صحبت کردن آرام می توانید جلوی عصبانیت خود را بگیرید و روابط بهتری با دیگران داشته باشید.