با ورود دنیای امروز به تکنولوژی های پیشرفته مثل هوش مصنوعی، فضا و شبکه های مجازی، دنیای جستجو، خرید و آموزش های اینترنتی، علاوه بر این که شخصیت های نوجوانان دستخوش تغییرات عجیب و پیچیده ای شده ؛ والدین هم چالش های بسیار و غیر قابل درکی را با فرزندان خود تجربه می کنند. ناسازگاری هایی که بین والدین و نوجوانان خانواده ایجاد شده، آرامش را سلب کرده و موجب شده که در نهایت پدر و مادر به جلسات مشاوره های تربیتی و روانشناسی، جهت حل این چالش ها روی بیاورند.
اوقات نوجوانی چگونه دورانی است ؟
عصر نوجوانی برای دختران و پسران به صورت متفاوتی سپری می شود و برای هر جنس ویژگی های خاص خودش را دارد اما به طور کلی دوران نوجوانی، اوقات طلایی دختر و پسر است که می توانند شخصیت، روحیه و جایگاه خود را برای صعود های چشمگیر آماده کنند.
ویژگی های اصلی دوره نوجوانی :
- عبور از دوره کودکی و رسیدن به دوره جوانی
- شکل گیری های اصلی ظاهری و جسمی افراد در این دوره کلید می خورد.
- شروع و تکامل بلوغ در دختر و پسر
- مرحله آغاز ورود به دنیای بیرون از خانواده و شناخت جامعه
- آغاز رویاپردازی و تصویر سازی ذهنی نوجوانان
- تمایل به چشیدن حس استقلال و جدایی از خانواده
- بدون کمک از والدین شروع به تصمیم گیری در امور کردن
- شروع روابط عاطفی با جنس مخالف
- دوره اصلی شکل گیری هویت پسر و دختر
- طبق تحقیقات به دست آمده سن نوجوانی از حد فاصل 10_ 12 سال تا 18_ 20 سال رسیده است.
دوره نوجوانی را می توان به چندین مرحله تقسیم کرد. مرحله ابتدایی این دوره و مرحله میانی و مرحله انتهایی. در هر کدام از این مراحل شاهد اتفاقات و تغییرات خاصی در پسر و دختر هستیم.
چالش های اصلی والدین با فرزندان در دوران نوجوانی :
- نوجوانان از مذاکره با والدین فراری هستند.
- فرزندان گوش شنوا ندارند و چون همیشه فکر می کنند والدین قصد نصیحت کردن آن ها را دارند ؛ به گفته های آن ها بی توجهی می کنند.
- اغلب نوجوانان این جمله را تکرار می کنند : پدر و مادر ما حرف مان را نمی فهمند و ما را درک نمی کنند. مشکل کجاست ؟
درست است که تفکرات نوجوانان امروزی با والدین شان متفاوت است اما به این معنا نیست که والدین نتوانند گفته های فرزندان خود را درک کنند ؛ فقط چون در این دوران، نوجوانان همه چیز را در ذهن شان با تکنولوژی می سنجند فکر می کنند از والدین شان بیشتر می دانند، چون به روزتر هستند.
- دنیای امروز نوجوانان را اغلب به واسطه رسانه ها به سمت ریسک پذیری بیش از حد هدایت می کند. از این رو نوجوانان تمایل دارند همه چیز را خودشان تجربه کنند و این جاست که وقتی والدین تذکر می دهند که در انجام امورشان مشورت کنند، دل نگرانی آن ها را دخالت بیجا دانسته و از خانواده خود فاصله می گیرند.
- تعریف "ادب" در والدین با نوجوانان متفاوت شده و اکثراً پدر و مادر ها از اینکه فرزندان شان با ورود به جامعه بی تربیت شده و الفاظ نادرست استفاده می کنند، شکایت می کنند.
- امروزه والدین اکثراً در حال تعقیب و گریز فرزندان خود هستند و چون می ترسند نوجوان شان در دام اعتیاد، دوستان ناباب و خطر های احتمالی گیر بیفتد ؛ مُچ گیر و کنترل گر، شده که همین بزرگ ترین عامل برای چالش در بین خانواده ها شده است.
- نوجوانان در این دوره دوست دارند بیشتر با هم سالان خود وقت بگذرانند و گذران وقت را متوجه نمی شوند ؛ این جاست که تا دیر وقت بیرون هستند و این باعث چالش و نارحتی با والدین می گردد.
- والدین از این که ناگهانی فرزندان شان بخواهند استقلال را تجربه کنند ؛ واهمه دارند. بنابراین شرایطی را فراهم می کنند که آن ها نیازی به مستقل شدن نداشته باشند. مثلاً مدام پول توجیبی زیادی به آن ها می دهند که باعث شده فرزندانی متوقع، بار بیایند و زمانی که پدر امکان پرداخت را نداشته باشد دچار ناسازگاری می شوند.
- در این دوران نوجوانان خیلی والدین خود را با والدین هم سالان و دوستان شان مقایسه می کنند و اگر از آن ها جایگاه مالی و اجتماعی پایین تری داشته باشند ؛ مدام والدین خود را تحقیر و سرزنش می کنند و شاهد مجادله های هر روزه در خانواده ها هستیم.
- به دلیل تغییرات هورمونی و رسیدن به بلوغ، گرایش به جنس مخالف در دوران نوجوانی به امری طبیعی در جامعه امروز تبدیل شده است که حقیقتاً اثرات مخربی بر دختر و پسر داشته است. والدین هم در تلاش هستند که جلوی این روابط را از همان دوران نوجوانی بگیرند که فرزندان شان صدمات عاطفی نبیند و همین ممانعت باعث گریزان شدن آن ها از خانه و خانواده می گردد.
- در دوره نوجوانی اغلب چون افراد در تحولات خُلقی هستند ؛ ممکن است از حضور در جمع های فامیلی خودداری کنند و همین موضوع باعث مخالفت و چالش های بسیار بین والدین و فرزندان شده است.
- بزرگتری گِله ای که والدین از فرزندان در دوران نوجوانی دارند ؛ اعتیاد آن ها به تلفن همراه است و مدام بر سر اینکه " چرا همش کله ت توی گوشیته" چالش و بحث دارند.
- پدر و مادر با دلسوزی های خود نسبت به فرزندان شان، فقط می خواهند محبت و عشق خود را به آن ها ابراز کنند ؛ اما نوجوانان در دوران نوجوانی به این دلسوزی ها واکنش منفی نشان می دهند ؛ فکر می کنند والدین نگاه کودکانه به آن ها دارند.
- یکی دیگر از مهم ترین چالش ها در دوره نوجوانی، مقایسه خواهر و برادر ها با یکدیگر است.
- در ادامه مقایسه خواهر و برادران با یکدیگر در خانواده، ممکن است والدین بین آن ها تبعیض هم قائل می شوند. همین تفاوت گذاشتن می تواند در دوران نوجوانی جرقه ای برای به وجود آمدن حساسیت ها در نوجوانان باشد.
- فرزندان ما دوست دارند در اوقات نوجوانی خود، تکیه گاه و مورد اعتماد بودن را تجربه کنند ؛ وقتی پدر و مادر ها با سوالات مکرر و طعنه و کنایه های در لحن و کلام شان ممکن است به آن ها پیام اینکه" تو هنوز مورد اعتماد نیستی" را بدهند.
- یکی دیگر از مشکلات این است که برخی والدین کمال گرا بوده و هیچ گاه از فرزند خود راضی نمی شوند. برای همین از تلاش هایی که فرزند خود در هر زمینه ای دارد، آن طور که باید او را تحسین نمی کنند.
- والدین ماهرترین نصیحت گران بعد از ارتکاب اشتباه فرزندان هستند. دوران نوجوانی، از حساسیت بالایی برخوردار است. همین نصیحت هایی که بلافاصله بعد از اشتباه انجام می شود، نوجوانان را از خانواده دلسرد می کند.
نکته سوپر طلایی:
زمانه نوجوانی برای دختر ها و پسرها، فقط و فقط زمان گوش دادنِ به آن هاست و جای بازی کردن نقش مشاوری نصیحت گرا برای آن ها نیست !
علت های ایجاد این چالش ها بین نوجوانان و والدین چیست ؟
- زیاد بودن تعداد فرزندان و عدم رسیدگی و توجه به همه فرزندان
- سخت گیری های والدین به نوجوانان به خاطر شرایط خطرناک جامعه
- محیط خشن و ناآرام حاکم بر خانواده
- رُعب و وحشت از والدین و نداشتن رابطه صمیمانه با آن ها
- والدین می خواهند الگو های رفتاری پدر و مادر های خود را به نوجوانان القا کنند.
- نوجوانان تحت تأثیر فضاهای مجازی و شبکه های ماهواره ای به اصول خانواده و فرهنگ جامعه پایبند نیستند.
- بالا بودن میزان توقع والدین از نوجوانان به خاطر باورهای رسیده به آن ها از گذشتگان شان
- فشار اقتصادی و اجتماعی بر رابطه والدین با نوجوانان تأثیر منفی می گذارد.
راه کارهای پیشنهادی به والدین برای مدیریت چالش های با نوجوانان :
- نگاه فرزندان تان به شماست ؛ وقتی شما خودتان آرام و خونسرد نیستید ؛ چرا از فرزند تان شکایت می کنید که چقدر خشن هستند ؟! وقتی تأثیرگذاری شما بیشتر می شود و نصیحت شما مورد قبول فرزند تان قرار می گیرد که اول خودتان همان چیزی که از فرزندان تان انتظار دارید، باشید.
- در دوران نوجوانی اگر دو تا گوش دارید ؛ چند تا گوش دیگر هم قرض بگیرید و فقط شنونده دختر و پسر خود باشید.
- از نوجوانان خود در جلسات و جمع های خانوادگی و دوستان، نظرخواهی کنید و در بحث ها آن ها را مشارکت دهید.
- در تجربه عشق و رابطه عاطفی فرزند خود را همراهی کنید و در کنارشان باشید به این صورت شما بیشتر می توانید آن ها را در گرفتن تصمیم های درست یاری دهید.
- والدین باید دوره های آموزشی خودشناسی و خود کنترلی بگذرانند.
- شرکت کردن در دوره های شخصیت شناسی و برقراری ارتباط مؤثر با فرزندان
- با نوجوانان خود آشتی کنید و انعطاف پذیر باشید.
- نگاه از بالا به پایین را از روی فرزندان تان بردارید و کنار آن ها قرار بگیرید.
- خودتان را با تکنولوژی ها به روز کنید و هم پای نوجوانان خود باشید.
- با دوستان فرزندان تان رفیق باشید و آن ها را خوب بشناسید.
- به همسر و نوجوانان خود محبت و عشق داشته باشید.
- چند وقت یک بار جلسه های خصوصی با نوجوان خود بگذارید. با او خلوت کنید. به او بگویید که چقدر برای شما ارزشمند است.
- به فانتزی ها و علاقه مندی های دختر و پسر خود احترام بگذارید.
- والدین عزیز با نوجوانان خود نوجوانی کنید. هیجان داشته باشید. اهل بازی، شادی، ورزش های مهیج باشید.
- تغییرات هورمونی و شرایط به بلوغ رسیدن فرزندان خود را حتماً در نظر بگیرید.
- والدین مهربان وزنه تعادل را به دست بگیرید ؛ نه آن قدر سخت گیر باشید نه آن قدر سهل گیر و دلسوز افراطی.
- در راستای انتخاب شغل و رشته تحصیلی سعی کنید نوجوانان خود را استعدادیابی کنید و بگذارید در رشته و زمینه مورد علاقه خود فعالیت کنند.
- راه کار دیگری که امروزه والدین خیلی از آن استفاده می کنند ؛ مشورت و کمک گرفتن از مشاوره های تربیتی و روانشناسی است.
تعلیم و تربیت فرزندان یک مقوله پیچیده است که حتماً مهارت های خاص خودش را می طلبد. مخصوصاً وقتی فرزندان، بزرگتر می شوند و به دوران نوجوانی پا می گذارند. مشاور یک فرد سومی می شود که می تواند شما را در شناسایی و ارزیابی چالش ها و مشکلات با نوجوان تان راهنمایی کند و راه را برای اینکه چه مهارت هایی باید یاد بگیرید ؛ برایتان روشن می سازد.
تأثیر مشاوره رفتن والدین برکاهش چالش با نوجوانان خود :
- والدین با مشاوره رفتن می توانند تمامی جوانب رابطه ای که با نوجوان خود دارند را از دید یک فرد متخصص بررسی کنند.
- پدر و مادر به پذیرش کمبود ها و نقص های برقراری ارتباط خود در رابطه با نوجوان شان می رسند.
- والدین به خاطر چالش هایی که با نوجوان خود دارند ؛ اغلب مضطرب و نگران اند، با رفتن به مشاوره به یک آرامش می رسند که هنوز دیر نشده و می توانند روابط خود راشفا دهند.
- صمیمیت والدین و فرزندان افزایش پیدا می کند ؛ چون والدین می فهمند که با برقراری رابطه دوستانه می توانند تأثیرگذار باشند نه با فریاد و داد زدن و اعمال محدودیت.
- چالش های ایجاد شده باعث می شود والدین هم از نوجوانان خود دلسرد شده و گوش شنوای خود را از دست بدهند ؛ با رفتن به مشاوره حرف های نزده خود را می زنند و به یک مدیریت ذهنی می رسند تا درست تر تصمیم بگیرند.
- با مراجعه به مشاوره ها والدین می فهمند که چه مهارت هایی برای بهبود ارتباط باید یاد بگیرند و در راستای آموزش های ارتباطی با نوجوانان خود هر چه سریع تر اقدام می کنند.
- اگر که در مسیر مشاوره والدین، فرزندان هم همراه شوند تأثیر بیشتری برای از بین بردن چالش های بین شان خواهیم داشت ؛ چرا که هر دو طرف در حال آگاهی از اشتباهات خود و کسب مهارت هستند.
- مشاوره رفتن درست مثل این عمل می کند که شما سر نخِ ارزیابی و حل مشکل را پیدا می کنید و با ادامه دادن آن می توانید به هدف درست خود در بهبود ارتباط با فرزند خود برسید.
در کنار تلاش هایی که برای درک فرزندان خود در دوره نوجوانی دارید ؛ مراجعه به مشاوره می تواند یک فاعلیت بسیار عالی و مهم برای بالا بردن کیفیت رابطه شما با فرزند تان باشد. در ادامه با کسب مهارت های ارتباطی، خودتان توانمند برای حل بحران ها و چالش های به وجود آمده خواهید شد.
رهنمود آخر :
اوقات نوجوانی دیگر برای فرزندان شما تکرار نمی شود. نوجوانان در این دوران بالا و پایین های جسمی و روحی زیادی را تجربه می کنند و در تلاش هستند که هویت خاص و شایسته خود را رقم بزنند ؛ پس چقدر بهتر است که والدین با آگاهی و شناخت بیشتر از فرزندان خود، این دوران را برای آن ها به زیباترین و مفید ترین روزگار زندگی شان تبدیل کنند و آن ها را در رسیدن به شخصیت متعادل و خود ساخته که می تواند هم برای خودش هم جامعه مفید باشند ؛ یاری کنند.
می توانید چالش های عمده ای که دارید را با ما در سایت حالم خوبه در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید. همچنین در صفحه دوره های آموزشی سایت، می توانید از دوره های مهارت ارتباطی، جهت مدیریت این چالش ها استفاده کنید.