اصول ارتباط موثر به معنای تبادل صحیح اطلاعات و احساسات بین افراد است که به فهم و درک بهتر ما کمک می کند و برای برقراری ارتباط خوب و موثر، می بایست برخی اصول را رعایت کرد. ارتباط به فرایند تبادل اطلاعات، افکار و احساسات بین افراد از طریق گفتار، نوشتار یا زبان بدن گفته می شود که این تبادل می تواند از جهات مختلف مانند خانواده و اجتماع رخ دهد و نقش مهمی در ایجاد ارتباط موثر دارد.
تعریف ارتباط موثر
ارتباط به فرایند تبادل اطلاعات، افکار و احساسات بین افراد از طریق گفتار، نوشتار یا زبان بدن گفته می شود که این تبادل می تواند از جهات مختلف مانند خانواده و اجتماع رخ دهد و نقش مهمی در ایجاد ارتباط موثر دارد. ارتباط گرفتن همیشه در حال تغییر است.
عناصر اصلی ارتباط موثر
فرستنده : شخصی که پیامی را منتقل می کند و شروع کننده روابط است.
گیرنده : شخصی است که پیام فرستنده را دریافت می کند.
پیام ها : منظوری است از فرستنده به گیرنده منتقل می شود.
راه های ارتباطی : وسیله ای است که پیام را از طریق آن ارسال می کنند.
اهمیت ارتباط خوب
- به جهت این که با اعضای خانواده، دوستان، همکاران و مردم عادی در طول شبانه روز در ارتباط هستیم ؛ داشتن ارتباط با کیفیت و موثر، امری ضروری محسوب می شود.
- ارتباط موثر مثل یک درخت است که باید از ریشه درست شود و زمانی می توانیم ارتباط خوبی داشته باشیم که مشکلات، ریشه ای بررسی و حل شوند.
- اگر درخواستی از دیگران داریم با برقراری ارتباط صحیح و تاثیر گذار، می توانیم به نتیجه برسیم. ما اگر نتوانیم ارتباط خوبی با اطرافیان داشته باشیم نه تنها نمی توانیم خواسته های خود را مطرح کنیم بلکه هیچ کس حاضر به برقراری ارتباط با ما نیست، این ناتوانی باعث ایجاد مشکلاتی بین ما و اطرافیان مان می شود.
- اگر بخواهیم با اعضای خانواده ارتباط صمیمی و خوبی داشته باشیم ؛ تنها با برقراری ارتباط موثر و مناسب، می توانیم به آن دست پیدا کنیم.
- برای اینکه بخواهیم با همکاران و دوستان ارتباط خوبی برقرار کنیم ؛ باید مهارت کافی را به دست بیاوریم.
- ارتباط برقرار کردن درست و اصولی در بسیاری از مواقع به ما کمک می کند و گره گشا است. اگر نتوانیم ارتباط درستی داشته باشیم چه اتفاقی می افتد؟
برای مثال:ما فرزندی داریم و می خواهیم از او تقاضایی داشته باشیم که چه کاری را انجام دهد یا انجام ندهد اما به دلیل ناتوانی در ارتباط، او به حرف ما گوش نمی دهد و یا در محیط کاری به عنوان یک کارمند، به دلیل عدم ارتباط نمی توانیم درخواست افزایش حقوق خود را مطرح کنیم ؛ این جاست که ما سرخورده و ناامید می شویم.
نحوه برقراری ارتباط موثر و سازمان دهی روابط در محیط کار
یکی ازقوانین اساسی برای بهبود هماهنگی در محیط کار سازمان دهی ارتباط است.
ارتباط موثر و مناسب، شامل انتقال دقیق اطلاعات و بازخوردهای بین اعضای تیم می شود که این نوع ارتباطات بر کیفیت و عملکرد اعضای تیم، بالا بردن افزایش رضایت شغلی، کاهش تنش ها و سوتفاهم ها تاثیر دارد.
یکی از اصول مهم در ارتباط موثر بین اعضای تیم، شفافیت است که می بایست اعضا، اطلاعات و دانسته های لازم را به صورت دقیق و شفاف به یکدیگر منتقل کنند و در این میان لازم است که از جملات ساده و بدون ابهام استفاده شود. افراد برای درک درست از نیازهای شان با گوش دادن فعال و پرسش های دقیق می توانند به این شفافیت برسند. اعضای یک تیم باید بتوانند نظرات خود را به شکلی بیان کنند که به بهبود عملکرد فرد مقابل کمک کند و این نوع برخورد، باید محترمانه و مشخص باشد.
یکی دیگر از نکات مهم، برگزاری جلسات منظم و موثر است. جلسات باید با برنامه ریزی دقیق و هدفمند برگزار شوند تا همه ی اعضای تیم فرصت داشته باشند ؛ نظرات و ایده های خود را بیان کنند و اعضای تیم باید احساس کنند که نظرات و ایده های شان مورد احترام قرار می گیرد که این امر باعث ایجاد انگیزه و تعهد بیشتر در آن ها شده و باعث بهبود عملکرد کلی کارکنان می شود.
نحوه ارتباط موثر در خانواده
ارتباط موثر و بهینه در خانواده یکی از اصول اساسی برای ایجاد رابطه پایدار و سالم است. این اصول ارتباطی شامل گوش دادن فعال، بیان واضح و صریح، ابراز محبت و استفاده از زمان های مناسب برای برقراری ارتباط است.
افراد یک خانواده معمولا زمان زیادی را کنار هم سپری می کنند و ارتباطات بیشتری را با هم دارند و در این میان اگر نتوانند به خوبی با یکدیگر ارتباط داشته باشند ؛ کل زندگی شان دچار تنش می شود ؛ اما با برقراری ارتباط درست، از با هم بودن لذت می برند و باعث صمیمیت روزافزون در بین آن ها می شود ؛ در واقع می توانند خواسته های خود را به خوبی بازگو کرده و پاسخ مناسبی هم دریافت کنند.
با داشتن مهارت ارتباطی،خانواده ها می توانند به خوبی حرف های هم را گوش دهند و همین عامل سبب پیشگیری بسیاری از مشکلات و اختلاف ها در بین آن ها می شود.
ناگفته نماند که مهارت ارتباط موثر، به هنر به کارگیری آن در ما هم بستگی دارد که چگونه از آن استفاده کنیم چون بعضی اوقات ممکن است که با انجام نادرست مهارت ارتباطی نتیجه عکس داشته باشیم ؛ به این خاطر که یا آن مهارت را به خوبی یاد نگرفتیم و یا اینکه زمان کافی برای انجام آن مهارت را بدست نیاوردیم. البته که باید در نظر داشته باشیم که انسان ها با هم متفاوت هستند و نمی توان با همه به یک شکل رفتار کرد.
مبانی ارتباط موثر و اهمیت آن
ارتباط خوب یکی ازمهارت های حیاتی و ضروری برای موفقیت در زندگی شخصی و حرفه ای ماست. این مهارت ها برای انتقال صحیح اطلاعات و احساسات بین افراد مختلف است که در این مقاله به چند مورد اشاره می کنیم.
با در نظر گرفتن مواردی که ذکر می شود، باید نکات دیگری هم در نظر گرفت؛ اینکه چه باور و نگرشی نسبت به خودمان داریم و دیدگاه ما نسبت به دیگران چیست؟
گوش دادن فعال
یکی از اصلی ترین مبانی ارتباط خوب است، این نوع گوش دادن شامل توجه کامل به طرف مقابل {گوینده} و عدم قطع صحبت های او و بازخورد مناسب است، با گوش دادن فعال، شما نشان می دهید که به فرد مقابل احترام می گذارید و به او اهمیت می دهید.
همدلی و درک متقابل
به معنای درک احساسات، نیاز های دیگران و پاسخ دادن به شکل مناسب است که با نشان دادن همدلی، ما می توانیم ارتباط عمیق و موثرتری با دیگران برقرار کنیم. درک متقابل به معنای تلاش برای فهمیدن نظر و احساسات دیگران است که به کاهش تنش ها و سوتفاهم کمک می کند.
بیان واضح و شفاف
برای برقراری ارتباط مطلوب، لازم است که پیام ها و اطلاعات خود را به صورت واضح و شفاف بیان کنیم که استفاده از زبان ساده و دقیق برای فهم بیشتر کمک می کند.
استفاده از زبان بدن
استفاده صحیح از زبان بدن، نقش مهمی در ارتباطات دارد که با به کارگیری صحیح حالات چهره، حرکات دست ها و بدن و تماس چشمی در ارتباط گیری، می توان پیام های زیادی را منتقل کرد و با استفاده صحیح از زبان بدن می توانیم پیام های خود را تقویت کنیم وارتباط خوبی برقرار کنیم.
مدیریت تنش ها و تضادها
در هر ارتباطی ممکن است که تنش هایی به وجود بیاید، مدیریت این تنش ها بدون ایجاد درگیری به شکلی سازنده به حفظ رابطه سالم کمک می کند که برای مدیریت تعارضات، باید به نظرات یکدیگر احترام بگذاریم و به دنبال راه حل های مشترک باشیم تا بتوانیم از بیان انتقادات به شیوه سازنده استفاده کنیم.
اهمیت برنامه ریزی و زمان بندی
برنامه ریزی و زمان بندی، برای برقراری ارتباط اهمیت دارد زیرا انتخاب زمان مناسب برای گفتگو، می تواند به درک و فهم بهتر پیام و کاهش سؤتفاهم ها کمک کند ؛ درنتیجه توجه به مدت زمان گفتگو و اجتناب از طولانی شدن بی مورد، هم مهم است.
موانع برقراری ارتباط موثر
این موارد باعث می شود که نتوانیم با دیگران روابط خوبی برقرار کنیم:
سرزنش مداوم
افرادی که مدام دیگران را سرزنش می کنند، مکررا به آن ها یاداوری می کنند که اشتباه کرده اند. برای مثال: “دیدی بهت گفتم که این کارو نکن!”. این کار می تواند باعث می شود هیچ کس تمایل نداشته باشد با این افراد هم کلام شود، که باید سعی کنیم در ارتباط با دیگران از سرزنش کردن پرهیز کنیم زیرا این رفتار باعث دوری دیگران از ما می شود، در زندگی هر انسانی ممکن است اشتباهاتی رخ دهد که وقتی کسی خطایی مرتکب می شود، به جای سرزنش کردن، می توانیم به او کمک کنیم.
ذهن خوانی
ذهن خوانی به این معناست که تصور می کنیم که می دانیم در ذهن دیگران چه افکاری می گذرد و اجازه نمی دهیم دیگران خودشان، افکارشان را بازگو کنند. برای مثال: زمانی که در جمعی موضوعی مطرح می شود و قبل از اینکه طرف مقابل حرفی بزند، می گوییم : “می دانم می خواهی چه بگویی” ؛ این رفتار باعث می شود که نتوانیم منظور واقعی او را بفهمیم ؛ در صورتی که بهتر است اجازه دهیم دیگران خودشان شروع به صحبت کنند.
قطع رابطه
گاها برای همه ما پیش آمده که با اقوامی اختلافی پیدا کرده و حتی ممکن است با هم جر و بحثی هم کرده باشیم، اما نباید اجازه دهیم این مشکلات بزرگ و ماندگار شوند زیرا باعث تنهایی ما می شوند و به جای مشاجره، بهتر است در خصوص حل مسئله صحبت کرده و مشکل را حل کنیم.
چرب زبانی
نحوه صحبت کردن نیز می تواند بر کیفیت ارتباطات ما تاثیر بگذارد، اگر درخواستی از کسی داریم، تعریف کردن از او مانعی ندارد، اما چرب زبانی و تلاش برای به دست آوردن دل دیگران با این روش، کار درستی نیست و نشانه سؤ استفاده ما از طرف مقابل است.
از بین بردن موانع یکی از اقدامات لازم جهت برقراری ارتباط مناسب است که با شناخت و اجتناب از این موانع می توانیم روابط بهتری با دیگران داشته باشیم و ارتباطات مان را بهبود ببخشیم.
کلام آخر:
ارتباط موثر و مطلوب یکی از مهم ترین مهارت های انسانی است که تاثیر بسیاری بر کیفیت زندگی ما دارد. با تمرکز بر روی مهارت های ارتباطی می توان ارتباطات موثرتری برقرار کرد و در نتیجه می توانیم به بهبود روابط و رضایت شغلی دست پیدا کنیم که با تمرین و توسعه این مهارت ها در تمامی جنبه های زندگی، از جمله محیط کار و خانواده، می توانیم روابط بهتری برقرار کنیم و در تمامی زمینه های زندگی موفق تر عمل کنیم.