عوامل مؤثر بر اضافه وزن و چاقی و راه کارهای کلیدی درمان
امروزه شاهد شیوع گسترده چاقی به عنوان یک بیماری مزمن در سطح جهان هستیم که آگاهی از عوامل بروز آن، علاوه بر اینکه می تواند در پیشگیری و کنترل چاقی مفید باشد؛ همچنین به نوعی در جهت بهبود و درمان اضافه وزن ایجاد شده می تواند مؤثر واقع شود.
درواقع چاقی زمانی اتفاق می افتد که حجم بدنی فرد بیشتر از معیار مشخص شده پزشکی و معمول بوده که در فرد باعث اختلالات جسمی، روحی و... می گردد و عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، روانی، رفتاری، ژنتیکی بسیاری، در اضافه وزن نامطلوب مؤثرند.
به عنوان مثال فردی در خانواده ای پرورش می یابد که بر این باورند : " برای اینکه فرد قوی تری باشید باید خوراک بیشتری به بدن خود برسانید و نشانه قوی بودن زیاد خوردن است"؛ بنابراین همین باور اشتباهِ این خانواده، عامل چاقی فرد در بزرگسالی او می شود.
عوامل ایجاد کننده چاقی و اضافه وزن
- استفاده مکرر از فَست فودها و غذاهای ناسالم
- استفاده بیش از حد از نوشیدنی های صنعتی(نوشابه)
- باورهای اشتباه در رابطه با خوردن مواد غذایی
- لذت پُرخوری، سریع ترین راهکار برای فرار از رنج ها و موقعیت های فشارزا زندگی
- نداشتن خواب مناسب و کافی
- نداشتن تحرک و ورزش نکردن
- اعتیاد به دیدن تلویزیون و موبایل
- اعتیاد به غذا و هیجانی شدن با دیدن مواد غذایی
- عوامل محیطی جامعه و خانواده
- عوامل ارثی و ژنتیکی
- اعتیاد به شیرینی جات
- اعتیاد به مشروبات الکلی
- مصرف برخی داروها
- اختلالات هورمونی
- داشتن اختلالات در خوردن
- استرس زیاد و پُرخوری های عصبی
- اطلاع رسانی های مخرب شبکه های اجتماعی
- نداشتن صلح درونی با خود
- افزایش وزن حاصل از زایمان و بارداری
با توجه به دلایل متفاوت افزایش وزن حتماً این نکته را درنظر بگیرید که در همه افراد تجمع چربی در بدنشان موجب چاقی نیست. مثلاً افرادی هستند که به نوعی چاقی دور ناحیه معده شان دارند؛ که دلیل آن استرس و اضطراب های شدید بوده است.
در موردی دیگر یکسری از افراد با مصرف بیش از حد نمک و غذاهای آمادهِ بیرون بر موجب اختلالات کارکرد هورمون ها در بدن خود شده که همین اختلال باعث ایجاد چربی در اطراف ناحیه ران پا و باسن شان خواهد شد.
پس فقط نباید عوامل فیزیکی و مشهودی که منجر به افزایش وزن می شود را درنظر گرفت خیلی از عوامل مثل" استرس" عامل ابتلا به چاقی می تواند باشد. حتی دسته ای از عوامل هستند که خود فرد در آن ها دخیل نبوده اما بدن فرد را مستعد برای تولید چربی های مضر و چاق کننده می سازد.
به عنوان مثال یکسری عوامل پدید می آید که به انتخاب مادر یا نوزاد نیست اما به نظر می رسد با خطر چاقی کودک مرتبط باشند؛ مثل استفاده کودک از شیر خشک یا روش سزارین برای زایمان مادر، بنابراین باید از دوران کودکیِ نوزاد با رعایت رژیم غذایی صحیح و انجام ورزش از عارضه افزایش وزن در بزرگسالی او جلوگیری شود.
دلایل مشکل ساز بودن چاقی در جامعه
- ابتلا به انواع بیماری های قلبی، دیابت، سرطان ها، ناباروری و بیماری های استخوان و...
- به خطر افتادن سلامت جسمانی با عمل های جراحی چاقی
- چاقی دشمن تناسب اندام و زیبایی ظاهری
- شکست در روابط عاطفی و مشکلات برقراری ارتباط اجتماعی
- واگویه های درونی منفی و احساس اضطراب های طولانی
- تجارب منفی حاصل از شکست در رعایت رژیم های غذایی
- عدم پذیرش یا استخدام و حتی اخراج از محیط کار
- بروز افسردگی و بیماری های روحی
- احساس گناه و شَرم از ظاهری نامتناسب
- خودداری از حضور در اجتماع
- کمبود عزت نفس و اعتماد به نفس
- به هم ریختن چرخه خواب
- کاهش انرژی و لذت بردن از زندگی
- تأثیرگذاری بر بلوغ نوجوانان
- ایجاد اختلال در رابطه جنسی با کیفیت
به طور کلی وقتی در کشوری عارضه چاقی رشد پیدا می کند؛ علاوه بر این که میزان قابل توجهی از افراد جامعه در معرض خطر ابتلا به بیماری های جسمی قرار می گیرند؛ در سطح جامعه با کاهش بهره وری، اُمید به زندگی، کاهش مراقبت های بهداشتی روبه رو می شویم که همین عوامل می تواند بر پیشرفت همه جانبه جامعه اثرگذار باشد.
چرا خوردن غذاهای فست فود لذت بخش است؟
- خوردن غذاهای آماده راحت تر بوده و نیازی به ظرف، قاشق، چنگال و شستشو لوازم ندارد.
- استفاده از نمک در این نوع غذاها بسیار بوده و مورد علاقه بسیاری از افرادی است که عاشق غذاهای شور هستند.
- استفاده بیش از حد از گوشت قرمز فست فودها را جذاب کرده است.
- علاقه مندی به سیب زمینی سرخ کرده از دوران کودکی در ما شکل گرفته و اکثراً فست فودها همراه با سیب زمینی سرخ کرده هستند.
پس بیایید با هم تصمیم بگیریم و یک "نه" بزرگ به غذاهای فست فود بگوییم و برای رسیدن به وزن ایده آل خود به اعتیاد به موادغذایی آماده غلبه کنیم.
شاید تا به حال فقط وجهه بصری چاقی به نظرتان ناخوشایند و مدنظرتان بوده، اما در واقع تأثیری که این عارضه بر جوامع، ملت ها و مهم تر از همه، بر نسل های آینده دارد؛ ماندگار و چشمگیر است. اما نکته مسرت بخش این است که چاقی قابل پیشگیری است. ما می توانیم با ایجاد تغییراتی در سیاست ها و شیوه های فرهنگ سازی عمومی، روندهایی را که منجر به اپیدمی اضافه وزن شده را طوری تغییر دهیم؛ که انتخاب و تهیه غذای سالم و انجام فعالیت های ورزشی، انتخاب آسانی و عادتی برای همه افراد جامعه باشد.
بانوان و آقایان گرامی لطفاً بعد از ازدواج مراقب تناسب اندام و سلامت جسمانی خود باشید! تله ابتلا به چاقی و اضافه وزن در کمین است!
به گفته محققان مردان تازه ازدواج کرده بیشترین افزایش وزن را پیدا می کنند زیرا تمایل بیشتری به خوردن غذا و ورزش کمتر دارند. به هر حال زندگی مستقل پیدا کردند و در سال های اولیه ازدواج تمایل به همراهی با همسر، تجربه لذت پس از خوردن غذاهای متنوع، دعوت شدن به مهمانی های مفرح و... عواملی هستند که مردان را از روتین رعایت رژیم غذایی متناسب خود دور می کند.
البته بانوان هم در معرض خطر افزایش وزن بعد از ازدواج قرار می گیرند اما این مورد در آن ها نسبت به مردان کمتر بوده است و همیشه بانوان دغدغه اینکه زیبا به نظر برسند و سلامت جسمانی متناسبی داشته باشند؛ باعث می شود که بیشتر مراقب تغذیه و اندام خود باشند.
توصیه های کلیدی به بانوان و آقایان بعد از ازدواج برای مهار چاقی و اضافه وزن
- درست است که داشتن انگیزه برای رعایت رژیم غذایی سالم، برنامه های ورزشی و پایبندی بر آن ها سخت بوده اما می توانید برای خود و همسرتان یک برنامه کاهش وزن دست یافتنی مشخص کنید و هدیه سلامت جسمانی و زیبایی اندام را برای خود به ارمغان بیاورید.
- رفت و آمدتان را با دوست و فامیلی که به ورزش و تناسب اندام اهمیت می دهند بیشتر کرده و از هم نشینی های مکرر شبانه که خوراکی های رنگارنگ و وسوسه انگیز مهم ترین رُکن آن مهمانی ها هست؛ خودداری کنید!
- نگران این نباشید که اگر برای حفظ سلامتی خودتان دایره صمیمیت رفقا و آشنایان را محدود ساختید و شاید دلخوری هایی هم پیش بیاید اما شما به راه خود ادامه دهید چرا که دیر یا زود همه به منِ جدیدتان عادت کرده و چه بسا توانستید دیگران را هم در پروسه پیشگیری از چاقی با خود همراه کنید.
- می توانید گاهی اوقات هم از قانون 10_90 استفاده کنید. مثلاً 90 درصد مواد غذایی مقوی و مغذی بخورید و 10 درصد هم مواد غذایی که دوست دارید گاهی بخورید تا احساس محدودیت نداشته باشید.
- ممکن است بعضی روزها انگیزه خود را از دست بدهید و این واگویه در ذهنتان پیش بیاید که "تازه زندگی مشترک را شروع کردید و باید خوش بگذرانید و دلیلی برای نخوردن غذاهای لذیذ، چرب و لذت بخش نیست!" ؛ همان لحظه خودتان و همسرتان را تحسین کنید و برای انجام برنامه ورزشی و غذایی سالم، برای خود پاداش معین کنید.
در نتیجه یک زوج خوش استایل، با سلامت جسمانی بالا و ورزشکار خیلی ارزشمندتر از یک زوج خموده، نااُمید و بد استایل و با اضافه وزن بالا در سطح جامعه است. درواقع شما زوج های جوان هستید که با گرفتن تصمیم آگاهانه در رابطه با جسم خود، اهمیت سلامت و تندرستی را گسترش خواهید داد و الگویی برای هم سالان خود خواهید بود.
آیا به انزجار از چاقی رسیدید؟! لاغر بودن برای شما به آرزو تبدیل شده؟!
اغلب افراد دارای اضافه وزن بر این باورند که با غذا نخوردن و رعایت رژیم غذایی سخت می توانند به تناسب اندام برسند اما همواره در نیمه راه با شکست مواجه شده و فقط در خود احساس بی اراده گی و ناتوان بودن را بیشتر می کنند.
نگران چه هستید؟ راه حل اینجاست!
برای اینکه از کابوس چاقی و معضلات حاصل از افزایش وزن خلاصی پیدا کنید؛ ابتدا باید باورهای ذهنی خود را در رابطه با مصرف موادغذایی و معقوله چاقی بازنگری کنید و از لحاظ روان شناختی افکار خود را اصلاح کنید. در مرحله بعد می توانید عملکردهای رفتاری و محیطی خود را در رابطه با مصرف صحیح مواد غذایی بهبود ببخشید.
راهکارهای کلیدی درمان چاقی و افزایش وزن
راهکارهای رفتاری
راهکارهای روان شناختی
راهکار های رفتاری
- مراجعه به پزشک و چک کردن هورمون های بدن
- استفاده افراطی فَست فود، شیرینی جات ممنوع!
- کاهش زمان وقت گذرانی برای تماشای تلویزیون و شبکه های اجتماعی
- تحقیق برای پیدا کردن محل های عرضه مواد غذایی سالم
- هشدار برای مادران شاغل جهت عدم استفاده از غذاهای آماده
- افزایش مطالعه در رابطه با فرهنگ سالم خوری
- برنامه ریزی برای فرهنگ سازی در محیط خانواده
- داشتن سبک زندگی با الگوهای غذایی صحیح
- تهیه ژورنال شخصی از عادت های درست غذا خوردن
- رعایت رژیم غذایی به صورت مداوم
- ورزش کردن روزانه و افزایش تحرک
- پرهیز از سریع غذا خوردن
چاقی یک بیماری روان تنی است یعنی مسائل حل نشده ای از دوران کودکی در وجودمان ریشه کرده و موانع ذهنی را در ما پدید آورده است و این موانع باعث رفتارهایی در بزرگسالی می شوند که منجر به استفاده نادرست از مواد غذایی و در نهایت افزایش وزن و چاقی می شوند. پس با پاک کردن این آلودگی های ذهنی می توان خودآگاهانه رفتار کرد و به تناسب اندام و سلامت جسمانی برسیم.
راهکار های روان شناختی
- تعیین چرایی و اهدافتان برای کاهش وزن
- کشف و اصلاح نگرش های غلط دوران کودکی
- کشف موانع ذهنی در رابطه با چاقی و درمان آن ها
- انجام تمارین خودآگاهی در جهت رسیدن به صلح با خویشتن
- استفاده از دوره های آموزشی خودکنترلی برای تربیت ذهن
- انجام انواع ورزش های ذهنی و مدیتیشن جهت دستیابی به آرامش درونی
- دادن جایزه های کوچک به خود در ازای موفقیت در کاهش وزنتان
- یادگیری مهارت افزایش اعتماد به نفس
- تغییر طرز فکر خود در مورد تصویراز بدنتان
بیشتر آدم ها وقتی با این موضوع مواجه می شوند که مثلاً 20 کیلوگرم باید کاهش وزن داشته باشند؛ یا از شروع رژیم کاهش وزن خودداری می کنند یا اینکه در میانه راه جا می زنند و با کوله باری از پشیمانی و حسرت داشتن اضافه وزن دست و پنجه نرم می کنند. چگونه از این برزخ خارج شویم؟!
نکته سوپر طلایی
به جای اینکه به صورت ناگهانی تصمیم به کاهش وزن 20کیلوگرم بگیرید، این وزن را هدف نهایی خود قرار دهید و برای خود هدف های کوتاه مدت بگذارید یعنی با خود قرار بگذارید که در 10 مرحله هر مرحله 2کیلو وزن خود را کم خواهید کرد. با این روش ضمیر ناخودآگاه تان مقاومت را کنار گذاشته و راحت تر می توانید از چاقی رهایی یابید.
نکته های فتح قله تناسب اندام
1. از انواع عرقیجات طبیعی مثل بهارنارنج، آب، دوغ ها و نوشیدنی های خانگی و یا آب مزده دار شده با میوه های طبیعی به جای نوشابه استفاده کنید.
2. بشقابی سرشار از غذای سالم با رنگ های خیره کننده طبیعی برای خودِ عزیزتان بسازید. مثلاً بشقابتان را با غلات، سبزیجات، منابع سالم پروتئینی زیبا سازی کنید.
3. به هوس های خود بها ندهید، هوس شیطانی است در قالب فرشته ای زیبارو با دستانی پر از غذاهای دل انگیز.
4. از پروتئین های سبک مثل ماهی، تخم مرغ، لوبیا و عدس و... غافل نشوید.
رهنمود آخر:
چاقی یک بیماری مُزمن و روان تنی است که به طور گسترده درسراسر دنیا به یک مُعضل اجتماعی و بهداشتی تبدیل شده است. درواقع اضافه وزن پیامدهای بسیاری بر جنبه های اجتماعی و اقتصادی زندگی و همچنین سلامت روانی و جسمانی انسان ها دارد. آگاهی از عوامل و پیامدهای چاقی جهت برنامه ریزی برای پیشگیری و درمان آن می تواند از رشد افزاینده این بیماری جلوگیری کند و زندگی سالم و با کیفیت را به ارمغان آورد.