نشانه های اختلال شخصیت

منظور از اختلال شخصیت چیست؟

اختلال شخصیت، یک مجموعه از الگوها، رفتارها و ویژگی های ثابت و پایدار است که در طول زمان و در اختلاف با فرهنگ و جوامع متعارف تغییر نمی کند. این الگوها و ویژگی ها ممکن است به طور معمول از نظر رفتاری، احساسی و ارتباطی با دیگران متفاوت و ناسازگار باشند. اختلال شخصیت ها توسط راهبردهای درونی ثابت شده و به طور کلی در سنین بزرگسالی آغاز می شوند و در طول عمر باقی می مانند. این اختلالات معمولا باعث مشکلات در ارتباطات، کارآیی و کیفیت زندگی فرد می شوند.

اختلالات شخصیت را می توان به 10 نوع اصلی تقسیم کرد، که هر یک شامل الگوها و ویژگی های خاصی هستند. برخی از این اختلالات شخصیت عبارتند از: اختلال شخصیت هسته ای (اختلال شخصیت بدون اجتناب)، اختلال شخصیت شریک رابطه، اختلال شخصیت اجتنابی، اختلال شخصیت هیستریونی، اختلال شخصیت نروتیک، اختلال شخصیت چندگانه و غیره. اختلالات شخصیت می توانند تأثیرات منفی جدی بر زندگی فرد و ارتباطات آن با دیگران داشته باشند و نیاز به تشخیص و درمان حرفه ای دارند. درمان اختلالات شخصیت معمولا شامل روان درمانی است و هدف اصلی درمان، کمک به تغییر الگوها و رفتارهای ناسازگاری  و افزایش عملکرد و کیفیت زندگی فرد می باشد.

بارزترین و مهمترین نشانه های اختلال شخصیت

بارزترین و مهمترین نشانه های اختلال شخصیت می توانند بین فردی و اختلالی به شدت متفاوت باشند و بسته به نوع اختلال شخصیت متغیر است. با این حال برخی از نشانه های عمومی اختلال شخصیت عبارتند از:

• الگوهای رفتاری ثابت: افراد مبتلا به اختلال شخصیت عموما الگوهای ثابت و پایداری در رفتار، تفکر و احساسات خود دارند. این الگوها به طور معمول در طول زمان و در مواجهه با مختلف موقعیت ها تغییر نمی کنند.
• ناسازگاری در ارتباطات: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است مشکلاتی در برقراری و حفظ روابط برقرار کنند. آنها ممکن است دشواری در درک و پاسخگویی به نیازها و احساسات دیگران داشته باشند و به ندرت توانایی ایجاد و نگهداری ارتباط های عمیق را داشته باشند.
• نقص در تطبیق به فرهنگ و اجتماع: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است الگوها و ارزش های خود را با جامعه و فرهنگ متعارف همخوانی نداده و در تطبیق با آنها دچار مشکل شوند. آنها ممکن است قوانین اجتماعی را نادیده بگیرند و رفتارهای غیر قانونی یا غیر اخلاقی نشان دهند.
• عدم تغییر پذیری و انعطاف ناپذیری: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است دشواری در تغییر الگوها و رفتارهای خود داشته باشند. آنها ممکن است مقاومت قوی در برابر تغییر و انطباق با نیازهای متغیر محیط خود نشان دهند.
• اثرات منفی بر کیفیت زندگی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت معمولا با مشکلاتی در زمینه کار، روابط شخصی، سلامت روانی و کیفیت زندگی مواجه هستند. این اختلالات می توانند تأثیرات منفی جدی بر زندگی فرد و ارتباطات آن با دیگران داشته باشند.

علل بروز اختلال شخصیت کدامند؟        

بروز اختلال شخصیت ممکن است به دلیل چندین عامل باشد که عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی: برخی از اختلالات شخصیت به دلیل وراثت ژنتیکی بروز می کنند. در برخی موارد فرد ممکن است از والدین خود ویژگی های خاصی را به ارث ببرد که می تواند به بروز اختلال شخصیت منجر شود.
• عوامل محیطی: محیط اطراف فرد نیز می تواند بر بروز اختلال شخصیت تأثیر بگذارد. مثلا تجربه های ناخوشایند در کودکی، سوء استفاده جنسی، سوء مصرف مواد، وضعیت اقتصادی نامناسب و روابط نامناسب با خانواده و همسر ممکن است عواملی باشند که اختلال شخصیت را تحت تأثیر قرار دهند.
• مشکلات مغزی: برخی از اختلالات شخصیت ممکن است به دلیل مشکلات فیزیکی در مغز بروز کنند. مثلا صدمه مغزی، عفونت مغزی، تغییرات شیمیایی در مغز و اختلالات نوروشیمیایی می توانند به بروز اختلال شخصیت منجر شوند.
• عوامل روانشناختی: برخی از اختلالات شخصیت ممکن است به دلیل مشکلات روانشناختی مانند نارسایی خودشناسی، ناتوانی در مدیریت هیجانات و تفکرهای منفی و اندیشه های ناپسند باشد. توجه داشته باشید که این فاکتورها تنها عواملی هستند که ممکن است در بروز اختلال شخصیت نقش داشته و هر فرد ممکن است عوامل متفاوتی داشته باشد. علاوه بر این، بروز اختلال شخصیت نیز به ترکیبی از این عوامل ممکن است بستگی داشته باشد.

انواع اختلال شخصیت کدامند؟

انواع اختلال شخصیت متنوعی وجود دارد. برخی از اصلی ترین انواع اختلال شخصیت عبارتند از:

• اختلال شخصیت انطوائی (Avoidant Personality Disorder): افرادی که این اختلال را دارند، احساس ناراحتی و ناامنی در مواجهه با ارتباطات اجتماعی دارند و در اجتناب از روابط نزدیک با دیگران قرار می گیرند.
• اختلال شخصیت نرجسیستی (Narcissistic Personality Disorder): در این اختلال، فرد تمایل دارد خود را بر دیگران بالاتر و متفوق تصور کند و به طور مداوم نیاز به تحسین و توجه دیگران دارد.
• اختلال شخصیت انتقادپذیر (Dependent Personality Disorder): افرادی که این اختلال را دارند، به طور مداوم نیازمند راهنمایی و حمایت دیگران هستند و توانایی تصمیم گیری و اتخاذ تصمیمات مستقل را ندارند.
• اختلال شخصیت هیستریک (Histrionic Personality Disorder): در این اختلال، فرد تمایل دارد به طرز مفرطی به توجه و تماشا پردازد، رفتارهای غیر معمول و درخشان را انجام دهد و به طور مداوم نیاز به تأیید و توجه دیگران دارد.
• اختلال شخصیت افسردگی (Borderline Personality Disorder): در این اختلال، فرد تغییرات شدید و ناگهانی در خلق و خوی، رابطه ها و تصورات درباره خود دارد و دچار مشکلات در احساس هویت و نگرش به دیگران است.
• اختلال شخصیت مرزی (Antisocial Personality Disorder): در این اختلال، فرد تمایل دارد به نقض حقوق دیگران، بی احترامی به قوانین و نقض اصول اخلاقی و احساسات دیگران را نداشته باشد. این تنها چند نمونه از انواع اختلال شخصیت هستند و هر یک از این اختلالات دارای ویژگی ها و علایم خاص خود هستند.

ویژگی مربوط به افرادی که به اختلال شخصیت مبتلا هستند؟

افرادی که به اختلال شخصیتمبتلا هستند، معمولا ویژگی ها و الگوهای رفتاری مشخصی را دارند. برخی از ویژگی های مرتبط با افرادی که به اختلال شخصیت مبتلا هستند عبارتند از:

• الگوهای رفتاری ثابت و ثبات ناپذیر: افراد با اختلال شخصیت معمولا الگوهای رفتاری مشخص و ثابتی دارند که در برابر تغییرات و تنوع ها مقاومت می کنند. آنها معمولا نتوانسته اند راه های مختلف رفتاری را برای مواجهه با موقعیت ها انعطاف پذیری به خرج دهند.
• مشکلات در ارتباطات میان فردی: افراد با اختلال شخصیت ممکن است دچار مشکلات در برقراری و حفظ روابط اجتماعی باشند. آنها ممکن است دشواری در بیان و درک احساسات دیگران داشته و مشکلاتی در ایجاد و حفظ ارتباطات نزدیک داشته باشند.
• عدم تطابق با انتظارات اجتماعی: افراد با اختلال شخصیت ممکن است با انتظارات و اصول اجتماعی تضاد داشته باشند. آنها ممکن است عملکردی ناپایدار در محیط کار، در خانواده و در روابط عاطفی داشته باشند.
• مشکلات در تنظیم هیجانات: افراد با اختلال شخصیت ممکن است دچار مشکلات در تنظیم هیجانات خود باشند. آنها ممکن است دچار عدم توانایی در کنترل خشم، اضطراب یا افسردگی شده و به طور ناگهانی و بدون دلیل منطقی تغییرات شدید در خلق و خوی خود را تجربه کنند.
• عدم شناخت خود: افراد با اختلال شخصیت ممکن است دچار مشکلات در شناخت خود و احساس هویت باشند. آنها ممکن است دچار عدم اعتماد به نفس، نارسایی خودشناسی و ناراضی بودن از خود باشند. توجه داشته باشید که این ویژگی ها می توانند در هر اختلال شخصیت متفاوت باشند و هر فرد ممکن است مجموعه ای از این ویژگی ها را داشته باشد. همچنین این ویژگی ها بر اساس شدت و میزان تأثیر بر زندگی روزمره فرد ممکن است متفاوت باشند.

بدترین نوع اختلال شخصیت

بدترین نوع اختلال شخصیترا تعیین کردن به صورت قطعی و عمومی کار دشواری است، زیرا هر اختلال شخصیت ممکن است بر اساس شدت و تأثیر آن در زندگی فرد متفاوت باشد. همچنین این امر بستگی دارد که از چه نظریه ها و معیارهایی برای ارزیابی اختلال شخصیت استفاده می شود. اما اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder) به طور کلی به عنوان یکی از بدترین اختلالات شخصیت شناخته شده است. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولا با تغییرات شدید و ناگهانی در خلق و خوی، روابط نامنظم و پرتنش، خودکشی و خودآسیب رسانی، ناپایداری هویت و ترس از رها شدن مواجه می شوند. این اختلال می تواند تأثیر عمده ای بر کیفیت زندگی فرد و روابط او با دیگران داشته باشد.

توجه داشته باشید که این نکته بسیار مهم است که هیچ اختلال شخصیتی به تنهایی بدترین نوع اختلال شخصیت نیست و هر اختلال شخصیت ممکن است برای فرد خاصی به دلیل موقعیت ها و شرایط خاص بدترین تأثیر را داشته باشد. همچنین هدف از ارزیابی اختلال شخصیت به آیتم های متعددی بستگی دارد؛ برای مثال، آیا هدف درمان و بهبودی است یا صرفاً شناخت و تشخیص اختلال است.

اختلال شخصیت چه مشکلاتی را در زندگی روزمره افراد به وجود می آورد؟

اختلال شخصیت می تواند مشکلات زیادی را در زندگی روزمره افراد به وجود آورد. برخی از این مشکلات عبارتند از:

• مشکلات در روابط: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است دشواری در برقراری و حفظ روابط صمیمی و دوستانه داشته باشند. آن ها ممکن است دچار ترس از رها شدن، ناامنی در روابط و تنش های بین فردی باشند که باعث مشکلاتی مانند تمایل به جدایی و انزوا می شود.
• ناتوانی در تنظیم احساسات: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است دشواری در تنظیم و کنترل احساسات خود داشته باشند. آن ها ممکن است به سرعت از حالت خشم به حالت غمگینی یا عکس آن منتقل شوند و درک و تعامل مناسب با احساسات خود و دیگران را داشته باشند.
• خودآسیب رسانی: برخی افراد مبتلا به اختلال شخصیت در مواجهه با استرس و ناهنجاری ها به خود صدمه می زنند. این ممکن است شامل خودکشی، خود آزاری، مصرف مواد مخدر و الکل یا رفتارهای خطرناک دیگر باشد.
• ناپایداری هویت: برخی از افراد مبتلا به اختلال شخصیت دچار ناپایداری در هویت و احساس خودی هستند. آن ها ممکن است دشواری در تعریف خود، اهداف و ارزش های شخصی داشته باشند.
• مشکلات در کار و تحصیل: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است دشواری در حفظ شغل و داشتن روابط حرفه ای مناسب داشته باشند. آن ها ممکن است دچار مشکلات در تحصیل و فراگیری مهارت ها باشند.
• اضطراب و افسردگی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است دچار اضطراب و افسردگی شدید شوند و با مشکلاتی مانند حملات هراس و فوبیا مواجه شوند. توجه داشته باشید که مشکلات و شدت آن ها ممکن است برای هر فرد مختلف باشد و نیاز به تشخیص و درمان توسط یک حرفه ای در حوزه سلامت روانی دارد.

راه های درمان مربوط به اختلال شخصیت

اختلال شخصیت یک مشکل روانی است که نیازمند درمان مشخص و متناسب با نوع اختلال و نیازهای فرد می باشد. درمان اختلال شخصیت کار ساده ای نیست و نیازمند صبر، تمرکز و همکاری فرد مبتلا و تیم درمانی می باشد. در ادامه راه های معمول درمان اختلال شخصیت ذکر شده است:

• روان درمانی: روان درمانی انواع مختلفی دارد مانند روان درمانی شناختی-رفتاری (CBT)، روان درمانی دیالکتیکی رفتاری (DBT) و روان درمانی تحلیلی رفتاری (ABT). این روش ها با کمک مشاوره و مداخله در الگوهای رفتاری و افکار ناپسند، سعی در بهبود روابط اجتماعی و مدیریت عواطف و افکار می کنند.
• داروها: در برخی از موارد، داروها می توانند به عنوان جزیی از درمان اختلال شخصیت مورد استفاده قرار بگیرند. این داروها معمولا برای مدیریت علائم مرتبط با اختلال شخصیت مانند افسردگی، اضطراب یا ترس به کار می روند.
• مشاوره خانواده: درمان اختلال شخصیت می تواند به همراه مشاوره خانواده صورت گیرد. این روش به خانواده فرد مبتلا کمک می کند تا راه های بهتری برای مدیریت رفتارهای نامطلوب و ارتباطات سالم تر پیدا کنند.
• مداخله های گروهی: مداخله های گروهی و گروه های حمایتی می توانند فرصتی برای ارتباط با افراد دیگری که مشکلات مشابهی دارند فراهم کنند. این گروه ها می توانند شامل جلسات مشاوره گروهی، محافظه کاری های کوتاه مدت و حمایت از یکدیگر باشند.
• مدیریت استرس: یکی از عوامل مهم در درمان اختلال شخصیت، مدیریت استرس است. تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن و روش های آرامش بخش می توانند به شخص کمک کنند تا با استرس های روزمره بهتر مقابله کند. توجه داشته باشید که هر فردی نیازهای متفاوتی در درمان اختلال شخصیت دارد و بهتر است با یک حرفه ای مشاوره راه های درمان خاص را بررسی کنید. همچنین درمان اختلال شخصیت کار طولانی و پیوسته ای است و نیازمند صبر و تعهد فرد مبتلا می باشد.